Nieuw succes voor Project MinE: ALS-gen NIPA1 gevonden

28-11-2018

Alweer een succes voor Project MinE: onderzoekers hebben bevestigd dat zogeheten herhalingsexpansiemutaties – mutaties waarbij zich abnormale herhalingen van een stuk DNA voordoen – in het NIPA1-gen de kans op ALS verhogen. De studie verscheen onlangs in het wetenschappelijk tijdschrift Neurobiology of Aging. Deze ontdekking biedt mogelijk aanwijzingen voor verder onderzoek naar behandelingsmethodes voor ALS.

Het onderzoek werd geleid door Dr. Michael van Es, neuroloog aan het UMC Utrecht: "We kunnen bevestigen dat de herhalingsexpansies in NIPA1 het risico op ALS verhogen Het effect is echter niet zo groot dat het de erfelijke vorm van de ziekte veroorzaakt. Bijgevolg hoeven patiënten op dit ogenblik niet te worden onderzocht. We geloven dat abnormaliteiten in NIPA1, in combinatie met andere DNA-wijzigingen en blootstellingen in het dagelijks leven, een rol zouden kunnen spelen bij de ontwikkeling van ALS".

Men vermoedt al geruime tijd dat herhalingsexpansies in het NIPA1-gen een risicofactor vormen bij de ontwikkeling van ALS. In 2012 publiceerde dr. Hylke Blauw van het UMC Utrecht een studie die een verband suggereerde tussen NIPA1 en ALS. Dankzij een uitgebreid internationaal samenwerkingsverband binnen Project MinE is dit nu bevestigd.

"We konden bevestigen dat herhalingsexpansies in NIPA1 het risico op ALS verhogen. Het effect is echter niet zo groot dat het de erfelijke vorm van de ziekte veroorzaakt."

De onderzoeksgroep van het UMC Utrecht, die bestond uit onder anderen de artsen-onderzoekers Gijs Tazelaar en Annelot Dekker, gebruikte alle eerdere gegevens van dr. Hylke Blauw en gegevens van Project MinE. Bovendien onderzochten ze het DNA van andere ALS-patiënten en gezonde controlegevallen. In totaal bestond hun dataset uit gegevens van 6.245 ALS-patiënten en 5.051 controlegevallen.

Tazelaar: "We hebben diverse technieken gecombineerd voor dit onderzoek. We gebruikten niet alleen moderne technieken voor de analyse van de gegevens van Project MinE, maar ook (meer arbeidsintensieve) klassieke technieken voor DNA-analyse. Het verkrijgen van betrouwbare gegevens was dus 'teamwerk': de selectie van geschikte DNA-stalen, de gegevensanalyse, de validering van de resultaten, de statistische analyse en de uiteindelijke interpretatie waren slechts mogelijk dankzij een intensieve samenwerking".

v.l.n.r.: Michael van Es, Annelot Dekker, Gijs Tazelaar

Nu het verband tussen NIPA1 en ALS is bevestigd, is het tijd voor de volgende stappen. "Nu we kunnen bevestigen dat NIPA1 een risicofactor is voor ALS, bestaat de volgende stap erin uit te vissen hoe deze abnormaliteiten bijdragen aan problemen in motorneuronen", zegt van Es. In NIPA1 leidt de abnormale DNA-herhaling tot een misvormd eiwit, dat vele herhalingen bevat van de eiwitbouwsteen 'alanine'. Lange herhalingen van alanines leiden meestal tot de samensmelting van eiwitten. Het is dan ook mogelijk dat deze DNA-abnormaliteit in NIPA1 resulteert in eiwitaccumulaties.

Het voorkomen van accumulaties van NIPA1-eiwitten zou een nieuwe behandelingsstrategie kunnen vormen. Dat zal verder onderzoek in het laboratorium vergen. De resultaten van dit laboratoriumonderzoek zullen meer richting geven aan het daarop volgende onderzoek. Hoewel het momenteel moeilijk te zeggen valt of en wanneer de bevinding van deze Project MinE-studie zal leiden tot doelgerichte geneesmiddelenstudies, hopen we in ieder geval dat ook in het buitenland onderzoek naar NIPA1 zal worden verricht.

 

Vertaling: Bart De Becker

Bron: Project MinE

Share