Klinische testen: tussen feiten en fictie

← ga terug naar ALS-trials

Wat is het nut van Klinische testen en wat u dient te weten

Klinische testen zijn cruciaal om vooruitgang te boeken in de strijd tegen ALS. Maar over deze testen doen ook heel wat (wilde) verhalen de ronde. We proberen daarom feiten en fictie van elkaar te onderscheiden. 

Elk geneesmiddel dat vandaag beschikbaar is, werd eerst uitvoering getest. Deze klinische testen helpen wetenschappers om:
- inzicht te verwerven in een nieuwe behandeling: heeft ze betere resultaten dan eerdere behandelingen?
- vast te stellen of een medicijn veilig is of misschien schadelijke neveneffecten kan hebben.
- vast te stellen wat de dosis of de hoeveelheid is die voorgeschreven zou moeten worden.

Maar over deze belangrijke testen bestaan ook heel wat misverstanden. Dit maakt dat patiënten met ALS die een deelname overwegen hierover soms tegenstrijdige gevoelens hebben. Het gaat dan ook om een ingrijpende en overweldigende ervaring. Daarom zetten we graag de puntjes op de i aan de hand van een aantal hardnekkige mythes.

Vrijwilligers

Het verhaal doet de ronde dat de meeste patiënten met ALS die zich opgeven als vrijwilliger gewoon worden afgewezen voor deelname aan klinische testen.

Dit klopt niet helemaal. Wat wel klopt is dat onderzoekers vooraf bepaalde criteria vastleggen, waaraan de deelnemers aan de test moeten voldoen. Denk maar aan selectiecriteria als leeftijd, geslacht, status van de ziekte of zelfs ras. Dat betekent ook dat patiënten met ALS die niet geschikt blijken voor een bepaalde klinische test, wel geschikt kunnen zijn voor een andere test.

Placebo-effect

Nog een ander veelgehoorde stelling is dat deelnemers aan klinische testen een placebo of een suikerpilletje krijgen toegediend.

In bepaalde gevallen krijgen deelnemers aan een klinische test inderdaad een placebo. Het kan dan gaan om een suikeren pil, of een pil met een andere samenstelling die geen schade of voordeel biedt aan de vrijwilliger. Soms zijn de mensen die het placebo krijgen beter af dan de groep die het testmedicijn toegediend krijgt. Dit is bijvoorbeeld het geval als achteraf blijkt dat het testmedicijn vervelende nevenwerkingen heeft.

Wie precies de placebo dan wel het testmedicijn krijgt, is gebaseerd op toeval. De apotheker in het onderzoeksteam is de enige persoon die weet wat elke deelnemer exact krijgt. Niets aan de verpakking van het medicijn zal onthullen of het om een placebo gaat dan wel om een actief testmedicijn. De verpakking van zowel de placebo als van het testmedicijn is immers identiek. Vandaar ook de wetenschappelijke term ‘dubbelblind’ : noch de patiënt noch het onderzoeksteam weet welke behandeling de patiënt volgt (placebo of actief testmedicijn). Dubbelblind zorgt ervoor dat alle mensen die betrokken zijn bij de studie - van patiënt tot familie, de mensen die het medicijn toedienen, tot zelfs de studieleiders - volledig onbevooroordeeld zijn als ze bijwerkingen of potentiële verbeteringen waarnemen.

Ondanks het feit dat deelnemers aan een test inderdaad een placebo kunnen krijgen, zullen ook deze mensen altijd blijven rekenen op de meest doeltreffende behandeling voor hun ziekte. Ze krijgen deze behandeling dus gewoon bovenop de eventuele placebo, het nieuwe medicijn of de geteste therapie.
In het geval van ALS is bijvoorbeeld Rilutek (Riluzole) een goedgekeurd medicijn dat patiënten met ALS, die deelnemen aan een klinische test, veelal kunnen blijven innemen.

Hoge kosten

Een andere klacht is dat deelnemen aan een test geen voordeel voor de vrijwilliger zou opleveren. Deelname zou ook nog eens erg duur zijn, omdat de kosten niet gedekt zouden worden door de ziekteverzekering.

Beide stellingen kloppen niet. Deelnemen aan een klinische test is integendeel de enige mogelijkheid om de voordelen te ervaren van een nieuwe doeltreffende behandeling. Ook leveren vele farmaceutische bedrijven de nodige inspanningen om ervoor te zorgen dat deelnemers geen kosten hoeven te maken voor hun deelname aan een klinische test. Deze farmaceutische bedrijven werken dan bijvoorbeeld samen met onderzoekers, verzekeringsmaatschappijen en beleidsvoerders. Testdeelnemers dienen in bepaalde gevallen wel de reiskosten te vergoeden.

Om volledige zekerheid te krijgen over eventuele kosten verbonden aan een deelname, kan het evenwel nooit kwaad om vooraf de verzekering en/of de klinische contactpersoon te contacteren.
Wanneer patiënten met ALS vrezen dat hun rechten in het gedrang komen, kunnen ze steeds contact opnemen met de ALS Liga.

Vertrouwen

Ook over het toestemmingsformulier heerst de nodige verwarring. Kwatongen beweren dat dit formulier vooral de wettelijke belangen van de onderzoekers zou beschermen en dat het de deelnemer onmogelijk zou maken om de test stop te zetten. Deelnemers zouden door de wetenschap dus feitelijk als proefkonijnen beschouwd worden.

Dit komt niet overeen met de werkelijkheid. De toestemmingsformulieren zijn integendeel ontworpen om de rechten van elke deelnemer te beschermen. Onderzoekers zijn bij wet verplicht om duidelijk het doel van de testen uit te leggen, net zoals de mogelijke schadelijke neveneffecten en de eventuele voordelen. Deelnemers aan de studie kunnen op elk moment de klinische test verlaten, hoewel het aangeraden wordt om het wetenschappelijk opvolgingsteam hierover eerst in te lichten. Sommige medicatie kan immers enkel onder aangepast medisch toezicht worden stopgezet.

De relatie tussen de onderzoeker en de patiënt dient gebaseerd te zijn op (wederzijds) vertrouwen. Het beschermen van het lichamelijke en emotionele welzijn van de patiënt is daarbij zeer belangrijk. Alle klinische testen zijn dan ook streng gereglementeerd en worden van nabij opgevolgd door een team van specialisten. Bedenk daarbij ook dat de betrokken onderzoekers hun werk veelal met een bijzonder groot engagement verrichten.

Talrijke voordelen

Deelnemen aan een klinische studie leidt dus tot een win-winsituatie voor alle partijen. De deelnemende patiënt krijgt het positieve gevoel dat hij met zijn deelname een bijdrage levert aan de wetenschappelijke strijd tegen ALS.

Voorts is deelname van patiënten essentieel om in de nabije toekomst een medicijn en/of behandeling tegen ALS te ontwikkelen. Enkel met de hulp van patiënten zelf kan een behandeling tegen deze verschrikkelijke ziekte worden ontwikkeld!

Share