ALS-behandeling in China?

19-02-2005

• ALS staat voor amyotrofische laterale sclerose. Dit is een is een ziekte van de zenuwcellen die de spieren aansturen. ALS leidt tot het onvoldoende functioneren van de spieren doordat de motorische zenuwcellen in het ruggenmerg en het onderste deel van de hersenen - de zogenaamde hersenstam - afsterven. Hierdoor komen de signalen vanuit de hersenen niet meer aan bij de spieren. De ziekte verschijnt doorgaans tussen 40 en 60. De aandoening kan in elke spiergroep beginnen. Geleidelijk aan worden steeds meer spieren aangetast. Het uitvallen van de ademhalingsspieren is vaak de oorzaak van overlijden. De overlevingsduur en het beloop van de ziekte verschillen sterk van patiënt tot patiënt. ALS is veelal binnen 3 à 5 jaar fataal, maar bij sommige patiënten schrijdt de aandoening trager voort.

• Er is vandaag helaas nog geen doeltreffende behandeling voor de ziekte. De jongste maanden zijn er echter heel wat ALS-patiënten die besluiten om zich te laten behandelen in China. Vooral Amerikanen, maar nu dus ook al Belgen. In China injecteert dokter Huang Hongyun bepaalde cellen in de hersenen. De behandeling is duur, de patiënten echter zeggen zich beter te voelen. Op dit ogenblik zijn er steeds meer ALS-patiënten die de reis willen maken. Maar de behandeling die in China wordt toegepast doet heel wat vragen rijzen.

• Al dan niet terecht, brengt dit onder andere de affaire Di Bella in herinnering. Luigi Di Bella (1912-2003) was een gepensioneerd hoogleraar fysiologie die eind jaren '90 voor hysterische taferelen zorgde in Italiaanse kankerziekenhuizen, op de televisie, in rechtszalen en in de straten van Rome. Di Bella kwam met een zogenaamde wondermethode tegen kanker op de proppen (een cocktail van somatostatine, bromocriptine, melatonine en vitaminen) en talloze patiënten wilden per se die therapie ondergaan. Di Bella's patiënten  betaalden zo'n 6 000 euro per maand. Nochtans waren er geen overtuigende bewijzen van de werkzaamheid van de behandeling, alleen individuele getuigenissen van patiënten.  De aanhangers van Di Bella kregen het van de rechtbank voor elkaar dat hun medicijnkosten door de overheid betaald moesten worden. De voornaamste rechtsgrond was de "keuzevrijheid" van de patiënten. De rechterlijke uitspraken leidden ertoe dat men overhaast de behandeling wetenschappelijk ging onderzoeken. Uiteindelijk was de conclusie  dat de behandeling  onwerkzaam was. Over de Di Bella kuur horen we vandaag nog maar weinig. Gaat het in het geval van de Chinese ALS-behandeling om iets gelijkaardigs?

• Er zijn vele soorten celtherapie. In het Chinese centrum gebruikt met steuncellen uit de reukzenuw (olfactory ensheating cells - OEC). Deze cellen worden intensief bestudeerd in de wetenschappelijke wereld, maar men is nog maar in het stadium van laboratoriumproeven op weefsels of op proefdieren. Of die cellen in de praktijk ook maar iets kunnen betekenen voor de behandeling van ALS is nog volstrekt onbekend. Dokter Huang Hongyun kweekt OEC's uit de reukzenuw van foetussen geaborteerd in de tweede trimester van de zwangerschap (maand 4 tot en met 6). Terloops: het gebruik van cellen van foetussen die tussen de 4 en 6 maanden oud zijn, is in vele landen verboden, maar blijkbaar niet in China. Huang Hongyun behandelt mensen verlamd door ruggenmergletsels en ook mensen met ALS. Op dit ogenblik staan er vele honderden wanhopige mensen op de wachtlijst van de kliniek in Peking. Bij personen met ruggenmergletsels injecteert hij 1 miljoen cellen in het ruggenmerg. Bij ALS-patiënten spuit hij tijdens een operatie ongeveer 2 miljoen van die cellen in de hersenen. 

• Er zijn helaas geen bewijzen dat zo’n celtransplantatie echt effect heeft. De voornaamste  bron van positieve informatie zijn de individuele getuigenissen van de patiënten, die doorgaans zeggen dat hun toestand is verbeterd na de ingreep. Maar er zijn ook al een aantal patiënten kort na de ingreep overleden. En aangezien de overlevingsduur en het beloop van de ziekte sterk verschillen van patiënt tot patiënt, is het onmogelijk uit losse individuele getuigenissen ook maar iets te concluderen. Patiënten die menen een verbetering waar te nemen, hadden zich in die periode misschien ook wel zonder behandeling beter gevoeld. Men kan ook opperen dat patiënten die menen zich beter te voelen, mogelijk ook hetzelfde hadden "ervaren"  indien ze zonder het te weten NIET waren behandeld, maar een "fake operatie" hadden ondergaan (verdoven, opensnijden en weer dichtmaken, maar zonder wat dan ook in te spuiten). Met andere woorden, dat het louter om een kortstondig placebo-effect gaat.

Zorgt de behandeling voor een verbetering? Mischien, maar even goed kan het zijn dat het geen enkel verschil maakt. Of zelfs dat de behandeling in werkelijkheid meer kwaad dan goed doet. Geen mens die het weet, bij gebrek aan serieus wetenschappelijk onderzoek. Voor het geneesmiddel Rilutek bijvoorbeeld, dat een zeer bescheiden effect zou hebben op de overleving van ALS-patiênten, zijn studies opgezet waarbij sommige patiënten het middel kregen en anderen een nepmiddel. Zo kan men behandelde patiënten vergelijken met een controlegroep, om te zien wat het effect is van de behandeling. Hierbij moet tevens naar vooraf duidelijk bepaalde criteria gekeken. In China blijkt dat niet te gebeuren. Er gebeurt geen grondige evaluatie van het functioneren van de patiënten vóór en na de ingreep, er is geen controlegroep en er is geen langdurige systematische opvolging van de patiënten. Als men in China zo overtuigd is van de effectiviteit van de gebruikte celtherapie, waarom wordt er dan geen serieus wetenschappelijk onderzoek opgezet, wat de sceptici  het zwijgen zou opleggen?

• Deze vorm van celtherapie voor ALS en ruggenmergletsels is eigenlijk een experiment op mensen. Maar het uitvoeren van experimenten op mensen buiten het kader van ernstig wetenschappelijk onderzoek is immoreel. Het druist in tegen de verklaring van Helsinki, die stelt dat proeven op mensen slechts mogen uitgevoerd worden in strikt omschreven omstandigheden. De ingreep in China beantwoordt daar niet aan. Dat patiënten ook moeten betalen om het experiment te ondergaan, geeft een ongemakkelijk gevoel. Normaal gezien hoort deelname aan klinisch onderzoek voor de patiënt gratis te zijn. Dat de Chinese overheid dergelijke praktijken toelaat, is bevreemdend. En de wachtlijst dikt steeds maar aan van wanhopige mensen die bereid zijn meer dan 25 000 euro te betalen om zich te laten behandelen.

We dringen er bij de Belgische overheid op aan de Chinese autoriteiten hierover aan te spreken om meer duidelijkheid te scheppen.

• Het onderzoek naar het nut van celtherapie en van het gebruik van OECs in ziekten zoals ALS moet worden verdergezet. Patiënten en artsen hopen dat dit een nuttige behandelingsoptie zal worden. Maar het nut van celtherapie bij de mens moet nog worden bewezen, en dit kan alleen via zorgvuldig gecontroleerde studies.

Zoals de zaken er nu voor staan,  kan de Verbruikersunie Test-Aankoop het ondergaan van een transplantatie van OECs voor ALS-patiënten (en mensen met ruggenmergletstels) niet aanraden.

Bron: Test-Aankoop

Share