Column oktober 2013
Reizen is voor vele mensen een bron van ontspanning, herbronning en inspiratie. Vaak doet het veranderen van omgeving op zich al erg deugd, en dan hoeft dat niet altijd naar de zonovergoten zuiderse stranden te zijn, sommigen zweren bij de verkoeling van het hoge Noorden of trektochten doorheen de natuur. Onlangs was ik zelf op vakantie met mijn moeder, die slecht te been is en met een rolstoel moet geduwd worden, en vroeg ik me af hoe het zou zijn voor ALS-patiënten die willen gaan reizen. Ik bedoel hier dan vooral zij die in een rolwagen zitten en dan ook met dit gegeven geconfronteerd worden als ze verre reizen willen maken en het vliegtuig moeten nemen. Ikzelf ben met mijn moeder naar Tenerife gevlogen,<s> </s>dat was voor mij gans nieuw, het vliegen met rolstoel en dergelijke, en ik moet toegeven dat dat wel wat meer inhoudt dan wanneer ik gewoon zelf een vlucht neem. Gelukkig is er redelijk wat voorzien voor mindervaliden op luchthavens en in vliegtuigen, maar het blijft toch een serieuze onderneming. Verder horen we veel goeds over Tenerife als vakantiebestemming, en dan zeker omwille van de rolstoelvriendelijkheid ter plaatse.
Vliegreizen maken als ALS-patiënt heeft wel wat implicaties. Voor de meesten die toch een verlamming hebben en – meestal – in een elektrische rolstoel zitten, begint het probleem al met de rolstoel zelf. Wat moet daarmee gebeuren?
De rolstoel is te groot en moet dus in het bagageruim van het vliegtuig. Meestal wordt dit gedaan op het laatste moment, net voor het instappen in het vliegtuig wanneer de patiënt uit zijn rolwagen wordt geheven door begeleiders van de luchthaven en in zijn stoel op het vliegtuig wordt geplaatst. Hiervoor gebruikt men de zgn. ijzeren verpleegster, een soort brancard waarmee men iemand vertikaal kan optillen. De rolwagen wordt dan naar beneden naar het laadruim gebracht en aldaar al dan niet in een kooi in de bagageruimte gezet. Hierin zitten ook verschillen naargelang de vlucht en vooral de grootte van het toestel. Bij de frequent gebruikte kleinere toestellen zoals de Boeing 737 of een Airbus A340-300 is het laadruim aan de kleine kant, zodat de rolstoelleuning dient platgelegd of afgenomen te worden om te kunnen passen doorheen de lage laadopening. Hierbij bestaat zeker een gevaar voor beschadigingen van de rolstoel, waarover sommige patiënten kunnen getuigen. Bij de grotere toestellen die men meer vindt op de langere afstandsvluchten kan de rolwagen in zijn geheel in het laadruim, wat natuurlijk veel beter is. Afhankelijk van de maatschappij wordt de rolstoel dan ook nog extra beschermd met een kooi om beschadigingen te vermijden.
Ook op het vlak van de beenruimte die soms nodig is voor de verzorging tijdens de vlucht bieden de grotere toestellen meer mogelijkheden en comfort. Op de kleinere toestellen is er eigenlijk enkel op de eerste stoelen vooraan wat extra beenruimte. Ook langs de nooduitgang is die aanwezig maar daar moet men kunnen helpen in geval van nood en daar kan of mag je als ALS-patiënt dan ook niet gaan zitten. Gelukkig heeft het personeel op de vluchten wel ervaring met mindervaliden en wordt er in de mate van het mogelijke rekening gehouden met de zetelverdeling en de assistentie. Je moet wel opletten dat je ruim voldoende op tijd komt om in te checken, liefst minstens 3 uur op voorhand, omdat je anders de kans loopt de assistentie op de luchthaven mis te lopen, wat ik meemaakte met mijn moeder onlangs op Zaventem, en dan is het toch een erg lange tocht om zelf met de rolstoel en de handbagage naar de gate af te leggen.
Over de vakantiebestemmingen dan iets meer. We horen van alle kanten veel moois over Tenerife. Ik ben er nu net zelf geweest en kan er u wel iets meer over vertellen. Het weer is er erg zonnig, er zijn heel het jaar door amper regendagen, wel kan je bewolking hebben rond de vulkaan die eigenlijk ook daar ontstaat uit de naaldbossen. Er heerst een heel ander soort klimaat dat gans anders is dan we hier kennen. Er is een subtropisch klimaat, dus het neigt er naar het zwoele en het blijft altijd vrij constant met temperaturen rond de 25°C die overdag tot net boven de 30°C kunnen gaan. Je moet wel opletten, want ik spreek hier nu over het Zuiden van Tenerife, in het Noorden is het klimaat minder gunstig, er is daar meer wind en regen en toch gemiddeld een 5°C koeler. Het Zuiden is pas in de jaren ’60 als toeristisch gebied ingericht, en dat is begonnen met een Belg, Michel Huygen, die er het eerste hotel bouwde, een hotel voor mindervaliden dan nog, Ten-Bel, wat bij velen wellicht bekend in de oren klinkt. Het vakantiedorp bestaat nog steeds maar is in verval geraakt. Daar was de omgeving helemaal aangepast aan rolstoelgebruikers. Ikzelf zat iets verderop, in Playa Los Americas, en ook daar moet ik toegeven dat de nodige aandacht voor rolstoelgebruikers aanwezig was. Er was een publieke lift naar het strand, en de meeste doorgangen waren voorzien van hellingen voor rolstoelen. Men mag natuurlijk niet vergeten dat Tenerife natuurlijk niet de Belgische kust is, nee, het is een vulkanisch eiland en eigenlijk is het maar weinig vlak. Heel veel straatjes gaan bergop, bergaf, maar langs de stranden is er wel telkens een baai tussen de rotsen waar het dan wel vlak is. Met een elektrische rolstoel zijn de meeste hellingen wel te overwinnen, maar met eentje op spierkracht kan dat een probleem vormen. De meeste hotels zijn voorzien op rolstoelen maar soms merk je hier en daar dat een bepaalde toegangshelling toch net te steil is aangelegd, of dat niettegenstaande de moeite die men gedaan heeft om de nodige aanpassingen te doen, het niet echt perfect geworden is zoals het zou moeten. Maar in elk geval heeft men er wel oog en oor voor en doet men er wel alle moeite om de - toch vele - toeristen die zich met een rolstoel verplaatsen het leven makkelijker te maken.
Valt er, buiten de zon en het strand, nog wat meer te beleven op Tenerife voor ALS-patiënten?
Het hangt ook wat van jezelf af natuurlijk, er is een ganse sector gericht op de oceaan, de dolfijnen, walvissen en vissen, die kan je gaan bezichtigen op boottochten, of zelfs onder water met een duikboot of een boot met een glazen bodem. Je kan alle mogelijke watersporten beoefenen die je zelf nog aankan, zoals de duoparachute bijvoorbeeld. De andere zijde van Tenerife is de vulkaan, het natuurpark van de Teide. Je kan er per bus of jeep excursies naar doen, maar je kan er ook zelf een auto huren en zo rond gaan rijden. Er zijn op Tenerife ook gespecialiseerde diensten voor mindervaliden voor de verhuur van rolwagens, rolstoeltaxi’s en andere aangepaste middelen. Het is misschien best je hierover op voorhand te informeren.
Daarbuiten is alles gewoon heel erg toeristisch en waan je je vaak meer in Engeland dan in Spanje, kan je overal live alle voetbalmatchen volgen op café en wordt je om de haverklap aangesproken om bling-bling te kopen.
Maar als je de zon en de warmte graag hebt, en graag palmbomen en banaanbomen ziet, dan zou ik Tenerife zeker aanraden. Ik denk dat je er als ALS-patiënt een vrij grote actieradius en autonomie kan hebben en dat je met de elektrische rolwagen erg ver komt om mooie wandelingen langsheen de kustlijn te maken.
Reizen kan deugddoend zijn, en zeker als je ALS hebt, waardoor de bestemmingen beperkter zijn, lijkt Tenerife me zeker het proberen waard. Natuurlijk moet ik wel zeggen dat onze Belgische kust hier ook niet slecht is en vlak is als een spiegel, en voor wie interesse heeft in cultuur is Tenerife niet echt de place to be, maar zijn citytrips naar steden als London, New York, L.A. of San Francisco eerder opties om te overwegen. Maar laat je vooral niet tegenhouden, het is doenbaar en het kan tegenwoordig, vliegreizen met een elektrische rolwagen, maar misschien is het wel goed om je op voorhand goed te bevragen bij de ALS Liga en bij andere lotgenoten die hiermee al ervaring hebben.
Tristan Herftijd,
Sugar Mountain, oktober 2013
