5 punten van vooruitgang bij ALS-onderzoek
04-05-2016
DOOR RAGHAV GOVINDARAJAN, MD, neuroloog aan de University of Missouri in Columbia, MO.
Ik schrijf dit bericht met een mengeling van verdriet, hoop en optimisme. Afgelopen maand ging mijn patiënt 'Julie' thuis rustig heen. Ze leed aan amyotrofische laterale sclerose (ALS). Dit verlies maakt me bedroefd, maar de herinnering aan haar glimlach en haar ontembare levenswil zullen me altijd bijblijven. Bovendien stemt haar niet aflatende positieve houding toen ze nog in leven was mij hoopvol over het traject van nieuw ALS-onderzoek, dat een potentiële impact kan hebben op de levens van mijn andere patiënten en hun families.
Hieronder vijf veelbelovende onderzoeksgebieden die uiteindelijk naar genezing zouden kunnen leiden. Een aantal ervan kwam tot stand dankzij een betere samenwerking tussen concurrerende academische centra, patiëntenorganisaties en de farmaceutische industrie.
1. De verspreiding voorkomen van prionachtige eiwitten
Het is een gekend feit dat ALS voorschrijdt vanaf een startpunt (in sommige gevallen worden spieren die worden gebruikt voor de spraak en om te slikken het eerst aangetast) naar andere delen van het lichaam. Sommige wetenschappers stellen de hypothese dat de voortgang plaatsvindt als verkeerd gevouwen eiwitten die gerelateerd zijn aan de ziekte zich van cel tot cel verspreiden zoals een prioneiwit. Wetenschappers werken aan de ontwikkeling van zeer specifieke molecules om verkeerd gevouwen eiwitten af te breken en hun potentieel om naburige cellen binnen te dringen te blokkeren.
2. Nieuwe genen ontdekken
Gedurende jaren identificeerden onderzoekers slechts één gen, SOD1, als mogelijke oorzaak van ALS, maar het komt slechts voor bij een zeer beperkt aantal ALS-patiënten. Intussen hebben ze een ander gen geïsoleerd, C9ORF72, dat veel vaker voorkomt bij mensen met ALS. Van dit gen is geweten dat het een abnormaal eiwit produceert dat schade toebrengt aan de zenuwcellen die de spierkracht controleren. Nieuwe genen identificeren levert nieuwe doelwitten voor behandeling op en schept dan ook nieuwe hoop dat er een oplossing kan worden gevonden voor deze verwoestende ziekte.
3. Ontwerpmolecules creëren
Wetenschappers hebben ontwerpmolecules ontwikkeld die antisense-oligonucleotides (ASO) worden genoemd. Ze zijn gericht op ALS-genen, verbinden zich ermee en neutraliseren ze en ze voorkomen de vorming van schadelijke eiwitten. Een recente test toonde aan dat een infusie van deze ASO's veilig was bij mensen met ALS veroorzaakt door het SOD1-gen. Een grootschaliger test wordt nu ontwikkeld om na te gaan of de ASO's het gemuteerde gen effectief kunnen afremmen.
4. ALS genezen bij honden
Onze trouwe vrienden worden eveneens getroffen door een vorm van ALS, via een natuurlijke mutatie in het SOD-gen. Honden leveren daarom goede modellen om de ziekte te bestuderen. Wetenschappers werken aan een geneeswijze of behandeling voor honden, in de hoop dat die ook bepalend kan zijn voor mensen. Onderzoekers ontwikkelen en testen bijvoorbeeld ASO's die specifiek zijn voor honden. Omdat ze grotere gewervelden zijn, bieden honden een beter zicht op de effecten van geneesmiddelen en op het metabolisme dan de muizenmodellen.
5. Gevoeliger tools ontwikkelen om biomarkers te identificeren
Een nieuwe non-invasieve techniek, genaamd elektrische impedantiemyografie (EIM), past op de spieren elektrische stroom toe met een hoge frequentie en lage intensiteit om veranderingen in compositie en structuur te meten die veroorzaakt zijn door de voortgang van ALS. Studies tonen aan dat EIM gevoeliger is in het inschatten van de ziektevoortgang dan spierkrachttests en de ALS Functionele Meetschaal (een vragenlijst die veranderingen meet in het lichamelijk functioneren).
Deze en veel andere recente ontwikkelingen op het vlak van ALS blijven hoop geven aan onze patiënten en hun families. De glimlach van Julie en deze recente en veelbelovende bevindingen zorgen ervoor dat ik er de moed in houdt bij de behandeling van mijn patiënten.
Vertaling: Bart De Becker
Bron: Neurology Now
