Studie duidt op het potentieel van plasma creatinine als biomerker voor afname van functionele mogelijkheden en overlevingstijd in ALS-patiënten

(verkorte versie)

Resultaten van een nieuwe studie tonen aan dat de niveaus van plasma creatinine — een metaboliet van gezonde spieren — significant geassocieerd zijn met de functionele mogelijkheden van ALS-patiënten, en hun overlevingstijd kan helpen voorspellen.

Deze gegevens suggereren dat plasma creatinine een belangrijke biomerker kan zijn voor de progressie van ALS, in het bijzonder in patiënten zonder ernstige nierziekte, omdat een toename in creatinine ook het slecht functioneren van de nieren voorspelt.

De studie “Plasma creatinine and oxidative stress biomarkers in amyotrophic lateral sclerosis,” is gepubliceerd in het vakblad Amyotrophic Lateral Sclerosis and Frontotemporal Degeneration.

Biomerkers die helpen te informeren over ziekteprogressie zijn waardevolle hulpmiddelen om objectief de doeltreffendheid van therapieën te meten, maar ze moeten daarbij gevoelig genoeg zijn om veranderingen in het ziekteproces aan te tonen.

Bij ALS wordt plasma creatinine vooropgesteld als een potentiële biomerker die correleert met de progressie van de ziekte. Creatinine is een afvalproduct van gezonde spieren, en een verlaging in het niveau ervan kan wijzen op het wegkwijnen van spieren, wat een algemeen symptoom is bij ALS.

Deelnemers aan de grote prospectieve studie ALS COSMOS, die oorspronkelijk opgezet was om verbanden tussen oxidatieve stress en progressie van de ziekte te bestuderen, werden opgevolgd. Patiënten die recent de diagnose ontvingen werden er in opgenomen, met een gemiddelde leeftijd van 61 jaar (leeftijdsvariatie tussen 27 en 90 jaar), bij wie de symptomen recenter dan 18 maanden geleden zijn gestart, en opgevolgd tot ze overleden.

Bij de start van de studie (‘at baseline’) en bij elk opvolgingsbezoek werd bij de deelnemers de longfunctie gemeten (percentage ‘forced vital capacity’, FVC), de functionele mogelijkheden gemeten (aan de hand van de ALS functional rating scale-revised (ALSFRS-R) score), en werden bloed- en urinestalen verzameld.
De onderzoekers gingen bij deze patiënten bij de start en bij het laatste onderzoek voor hun overlijden (beschikbaar voor ongeveer 90% van de patiënten), na of plasma creatinine gecorreleerd kon worden met de metingen van longfunctie en van de functionele mogelijkheden.

De resultsaten toonden aan dat plasma creatinine niveaus bij de start significant gecorreleerd kunnen worden met de ALSFRS-R scores bij aanvang. Na factoren in rekening te brengen zoals leeftijd, geslacht, etnische afkomst, de plaats in het lichaam waar de eerste symptomen werden vastgesteld, opleiding, en aantal maanden tussen het verschijnen van symptomen en opname in de studie, toonde de analyse aan dat voor elke 0.1 mg/dL (milligrammen per deciliter) verhoging in deze biomerker de ALSFRS-R steeg met 0.77 punten.

Een longitudinale analyse toonde vervolgens aan dat plasma creatinine ook gecorreleerd is met ALSFRS-R scores tijdens het laatste bezoek, en met langere overlevingstijd : voor elke 0.1 mg/dL toename van het creatinineniveau bij de start nam de ALSFRS-R score toe met 0.96 punten en nam het risico op overlijden af met 12%.

Tot slot toonde het Columbia team aan dat tijdens de looptijd van de studie, ALSFRS-R scores met ongeveer 1.2 punten per maand afnamen, terwijl plasma creatinine met 0.02 mg/dL per maand daalde. Deze twee vaststellingen correleerden doorheen de studie, in het bijzonder in latere stadia van de ziekte.

Hoe elk van deze vaststellingen evolueerde in de tijd in elke patiënt kon ook hun overlevingstijd voorspellen. Onafkankelijk van het niveau bij de start had een patiënt waarbij de creatinine niveaus met 1 mg/dL verlaagde doorheen de studie 38% meer kans op overlijden, en voor elk punt afname in ALSFRS-R score tijdens de studie verhoogde het risico op overlijden met 6%.

De onderzoekers schrijven dat in het algemeen hun bevindingen aantonen dat plasma creatinine sterk geassocieerd is met de klinische progressie van ALS en informatie geeft over de overlevingstijd.

Als een beperking bij hun studie wijst het team op het gebrek aan controle patiënten, maar zegt dat het gebruik van een goed gekarakteriseerde populatie ALS-patiënten, met uitgebreide klinische informatie, een duidelijke sterkte is.

Omdat deze biomerker beïnvloed wordt door nierfunctie — waardoor hij niet specifiek is voor ALS — suggereert het team dat hij kan gebruikt worden als een voorlopige, goedkope, biomerker in ALS-patiënten zonder nierproblemen, totdat nieuwe biomerkers duidelijk gevalideerd zijn in ALS.

Vertaling: ALS Liga: Dirk

Bron: ALS News Today