Cells4health volgens ALS centrum Nederland

Cells4health (2)

Cells4health is een organisatie die stamcel therapieën aanbiedt voor een diversiteit aan ziekten , zoals arthrose, hartinfarcten, dwarslesies, en beroertes. Inmiddels zijn er minstens twee patiënten met ALS behandeld door cells4health. De vraag is uiteraard wat deze behandeling precies inhoudt en of er een effect van te verwachten valt.

Wat zijn stamcellen?

Stamcellen komen van nature in het menselijk lichaam voor, bijvoorbeeld in het beenmerg, de plaats waar bloedcellen worden gevormd. Ook uit embryonaal weefsel (weefsel afkomstig van een embryo, bijvoorbeeld van een vrouw die een miskraam heeft gehad of na abortus) en navelstrengbloed kunnen stamcellen worden gehaald. Stamcellen zijn cellen die de mogelijkheid hebben zich te ontwikkelen tot allerlei verschillende soorten cellen, zoals lever-, nier-, huid-, maar ook verschillende soorten zenuwcellen. Tot welke cel de stamcel uitgroeit is afhankelijk van hoe de cel gestimuleerd wordt en in welke omgeving de cel zich bevindt. Hoe stamcellen gestimuleerd moeten worden om zich te ontwikkelen tot bepaalde celtypen is tot op heden grotendeels nog onbekend.

De ontwikkelingen in het stamcel onderzoek volgen elkaar snel op, en zijn van cruciaal belang voor de toekomstige behandeling van diverse neurologische aandoeningen. Als het gaat om ALS, moeten wij ons beperken tot wat er bekend is over de mogelijkheden van stamcellen in het zenuwstelsel. Er is over stamcellen als behandeling al veel bekend, maar dan vooral in het kader van leukemie (een vorm van bloedkanker), afweerstoornissen, en hartinfarcten. Bij deze laatste aandoeningen zijn de cellen waar het probleem zit, namelijk bloedcellen en hartcellen, gemakkelijker te vormen vanuit stamcellen dan relatief ingewikkeld functionerende zenuwcellen.

Tweeledig doel

Eigenlijk zijn er twee doelen die nagestreefd worden met een stamcel behandeling bij ALS: 1) vervanging van motorische zenuwcellen en de rest van het motorische systeem, en 2) bescherming van zieke motorische zenuwcellen. Het eerste doel is op dit moment verre van mogelijk, maar het tweede doel lijkt dichterbij te komen. Het is gebaseerd op waarnemingen dat het afsterven van motorische zenuwcellen een zogenaamd "non-cell autonomous" proces is. Hoewel het mechanisme van celdood nog niet is opgehelderd, is in ieder geval duidelijk gebleken dat de interactie met cellen rond motorische zenuwcellen bepalend is voor het tempo van celdood. Indien zieke motorische zenuwcellen omgeven worden door gezonde cellen, dan gaat het celdood proces beduidend langzamer. Dit zou een eerste en op relatief korte termijn haalbare toepassing voor stamcellen kunnen zijn bij ALS. Desalniettemin is nog onduidelijk welke stamcellen gebruikt moeten worden, en hoe deze vervolgens moeten worden ingebracht.

Waarom worden stamcellen nog niet op grote schaal toegepast bij ALS?

Dr. L. Mazzini, F. Fagioli (Italië) en collega's hebben een kleine studie verricht naar de toepasbaarheid en mogelijke effectiviteit van autologe (=eigen) stamcellen bij patiënten met ALS. Bij 8 patiënten werden stamcellen geïsoleerd uit het eigen beenmerg middels een punctie. Vervolgens werd door een neurochirug een operatie uitgevoerd in de rug, en werd geprobeerd om de stamcellen in het ruggemerg te injecteren. Hoewel de techniek van het toedienen een stuk beter is dan bijvoorbeeld via gaatjes in de schedel zoals in China gedaan wordt, kon deze manier van behandeling geen effect aantonen op het ziektebeloop bij mensen met ALS. Ook kon geen vertraging van de mate van achteruitgang gemeten worden, mede ook omdat er geen controle groep was.

Verder zijn er nog veel fundamentele vragen die eerst beantwoord dienen te worden voordat een verantwoorde toepassing van stamcellen bij patiënten met ALS realiteit is:

- welke stamcellen moeten gebruikt worden: embryonale stamcellen, autologe stamcellen uit het beenmerg, of endogene stamcellen die al "slapend" aanwezig zijn in het centraal zenuwstelsel? Er is bijvoorbeeld nog veel onderzoek nodig om te bepalen hoe stamcellen kunnen uitgroeien tot motorische zenuwcellen, en meer onderzoek is nodig om deze stamcellen te kunnen manipuleren zodat deze beschermende factoren gaan uitscheiden.

- waar moeten de cellen geïnjecteerd worden, hoe vaak en hoeveel?

- kunnen de cellen de bloed-hersen barriere passeren?

- overleven de stamcellen na aanbrengen? Volgens de huidige methoden van het inbrengen is de kans buitengewoon groot dat de cellen direct afsterven.

- welke ingreep is veilig voor patiënten zonder het ruggemerg nog meer te beschadigen?

Wat doet Cells4health?

Dr. C. Kleinbloesem van cells4health heeft gereageerd op een verzoek van het ALS Centrum Nederland tot meer informatie. De behandeling die wordt aangeboden bestaat uit het verwijderen van een deel van het eigen beenmerg uit de bekkenkam, waarna de stamcellen worden geïsoleerd en vermenigvuldigd in het laboratorium. Na ongeveer 1 week worden de autologe stamcellen mbv een ruggenprik en een bloedprik in het ruggenmergsvocht en het bloed gespoten.

Is dit een goede behandeling?

Het inspuiten van stamcellen in de bloedbaan is voor neurologische ziekten een onzinnige therapie. Het is bekend dat het onmogelijk is dat deze cellen vanuit de bloedbaan het zenuwstelsel zullen bereiken. Het zenuwstelsel wordt beschermd van vrijwel alles wat in het bloed zit door de zogenaamde bloed-hersenbarrière. Ook is het op z'n minst onwaarschijnlijk dat cellen uit beenmerg die in het hersenvocht worden ingespoten zullen blijven leven, zullen uitgroeien tot motorische zenuwcellen of tot andere cellen die zieke zenuwcellen kunnen beschermen.

Het bovenstaande is ondermeer gebaseerd op vergelijkbare behandeling bij muizen. Bij muizen die een totale beenmerg transplantatie (wat zeer risicovol is bij mensen en tot ernstige infectie leidt) hadden ondergaan, werden stamcellen teruggeven en werd een minimaal effect gezien, namelijk nog minder dan het effect van riluzole. Bij de behandeling van cells4health worden alleen maar beenmergcellen teruggegeven (zonder beenmergtransplantatie), wat de kans op enig effect nog veel kleiner maakt.

Het ALS Centrum Nederland is van mening dat het immoreel is om patiënten met een zeer ernstige ziekte zoals ALS tegen (hoge) kosten een behandeling aan te bieden, waarvan het effect (en de bijwerkingen) niet zijn aangetoond. Nieuwe behandeling moet worden aangetoond volgens de internationale afspraken. Tot die tijd mag er geen geld gevraagd of verdiend worden ten koste van ernstig zieke mensen. Het op deze manier aanbieden van behandeling is misleidend voor patiënten en zal nooit kunnen leiden tot een verbeterde behandeling die voor alle patiënten beschikbaar is.

Veel mensen zeggen 'baadt het niet dan schaadt het niet'. Dat is in geval van stamceltherapie niet altijd waar. Ten gevolge van experimentele stamceltherapie zijn mensen overleden of in coma geraakt. Ook kunnen er complicaties optreden zoals verhoogde thrombose neiging (benen, longembolie), of acute ademhalingproblemen waardoor beademingsondersteuning middels apparatuur noodzakelijk werd.

Wij willen benadrukken dat het ALS Centrum Nederland van mening is dat wetenschappelijk onderzoek naar nieuwe behandelingsmogelijkheden zoals stamceltherapie onverminderd moet doorgaan om te komen tot een betere behandeling van mensen met ALS. Wij hopen dat bovenstaande bijdraagt tot het nemen van een beslissing om wel of niet de behandeling van Cells4health te ondergaan.

Bron: ALS-Centrum Nederland