Het mysterie van ALS-patiënten die erop vooruitgaan

25-10-2016

Vereenvoudigde studie wil een ALS-behandeling met een minieme kans van slagen snel testen

Onderzoekers hebben een innovatief medisch experiment gelanceerd dat is ontworpen om snelle antwoorden te bieden op de behoeften van de patiënten en niet die van de farmaceutische ondernemingen.

Traditionele studies kunnen honderden miljoenen euro's kosten en vele jaren in beslag nemen. Patiënten met amyotrofische laterale sclerose kunnen echter niet wachten, want deze progressieve spieraftakelende ziekte is meestal al na enkele jaren fataal.

Wetenschappers die deel uitmaken van een actieve online patiëntengemeenschap hebben een potentiële behandeling geïdentificeerd en zijn virtueel gegevens beginnen te verzamelen van de deelnemers, wat veel doktersbezoeken uitspaart.

Hoe is dit mogelijk?

In dit geval raakten artsen en patiënten geïnteresseerd in een buitengewone ALS-patiënt, die erop vooruitging, wat zelden voorkomt. Hij had het voedingssupplement lunasine genomen "en wat geschiedde? Zes maanden later kon hij weer normaal praten en slikken, kon hij zonder voedingsbuis en was hij volgens de metingen van zijn therapeuten een pak sterker", zegt Richard Bedlack, een neuroloog die de ALS-kliniek coördineert van de Duke-universiteit.

De combinatie van zijn verbeterde toestand en de inname van het supplement zou natuurlijk puur toeval kunnen zijn. Om hierover meer te weten te komen, startte Bedlack een studie samen met Paul Wicks, een neuropsycholoog en vicevoorzitter voor innovatie van de webgebaseerde patiëntenorganisatie PatientsLikeMe.

Hun studie liet veel standaard elementen van een klinische studie vallen die de research zo duur en zo tijdrovend en het rekruteren van patiënten zo moeilijk maken:

- Er is geen vergelijkingsgroep die een placebo neemt; in plaats daarvan matchen de onderzoekers elke patiënt met drie tot vijf mensen wiens ziekte eenzelfde verloop kende.
- De onderzoekers konden veiligheidstesten overslaan omdat het supplement al op de markt is.
- Het belangrijkste is dat ze niet zoeken naar subtiele effecten zoals een tragere ziektevoortgang. Dat is dan wel essentieel voor een farmaceutische onderneming die haar geneesmiddel goedgekeurd wil krijgen, maar het is niet noodzakelijk wat patiënten wensen.

"Ik denk dat mensen vooral opnieuw beter willen functioneren", zegt Wicks. "Er is weinig tijd en maar een beperkte groep patiënten beschikbaar voor studies, dus moeten we af en toe een gokje wagen."

De kans is groot dat het voedingssupplement niets zal uithalen, maar het resultaat zal tenminste snel bekend zijn en weinig kosten.

"Als we ook maar één patiënt vinden die er evenveel op vooruitgaat als de initiële patiënt, is dat op zich al ongelooflijk omdat dit soort herstel zich uiterst zelden voordoet", aldus Wicks. Hij en Bedlack hebben in de lange jaren dat ze ALS proberen te behandelen slechts 24 patiënten gekend die er — tijdelijk — op vooruitgingen.

De studie rekruteerde 50 vrijwilligers en dat gebeurde, in vergelijking met een ALS-studie, in een recordtempo, zegt Bedlack. Dat was deels mogelijk omdat slechts drie doktersbezoeken vereist zijn en zo'n bezoek is voor mensen met deze slopende ziekte vaak een zeer afmattende aangelegenheid.

De meeste gegevens worden virtueel verzameld — de patiënten posten hun eigen wekelijkse beoordelingen op een beveiligde stek van de PatientsLikeMe-website.

Karen Lorne is een 58-jarige verpleegster uit Chapel Hill, North Carolina, en had ervaring met ALS-patiënten, dus wist hoe slopend de ziekte was. Vorige lente constateerde ze dat ze haar medische instrumenten niet meer vast in de linkerhand kon houden en dat ze slordig begon te spreken. In juli werd ze gediagnosticeerd met ALS.

"Ik was geschokt dat we zo weinig over de ziekte weten en dat we er niets aan kunnen doen — en dat is toch ons beroep", zegt ze.

Nadat ze alle opties had overlopen, besloot Karen deel te nemen aan het experiment met het supplement, waar weinig poespas bij komt kijken. Ze rapporteert één keer per week haar eigen symptomen door ze in te geven op de PatientsLikeMe-website. Ze kan haar eigen voortgang en die van andere deelnemers traceren.

Het project doet ook dienst als ondersteuningsgroep. "Je mag gerust melden dat je een slechte dag hebt en dan krijg je altijd wel van iemand tips om je sterk te houden, want dat is toch het voornaamste", zegt ze.

De studie is ook niet tijdrovend. Ze kan nog steeds haar volle aandacht besteden aan haar gezin en genieten van de kleine dingen des levens.

"We plukken de dag en genieten ten volle van elk moment", aldus Karen. "Het is zelfs zo dat sommige van mijn vrienden, die de ziekte niet hebben, mijn situatie hebben aangegrepen om hun eigen leven her in te richten en zich toe te leggen op wat belangrijk is."

Karen helpt de kennis over ALS te verspreiden, zelfs al zal deze test haar misschien niet helpen.

Patiënten vormen een belangrijke hulpbron, maar slechts 10 procent neemt ooit deel aan een studie.

"Als deze infrastructuur werkt, is het niet denkbeeldig dat er binnen twee jaar 20 van dit soort tests gelijktijdig aan de gang zijn", stelt Wicks. "Ik heb een prangende vraag te stellen aan de hele ALS-gemeenschap: waarom nemen niet alle ALS-patiënten deel aan een studie?"

Eén van de redenen is dat patiënten die erg ziek zijn waarschijnlijk op geen enkele wijze kunnen herstellen en dus meestal niet van erg veel nut zijn voor wetenschappelijke studies, zegt Jeffrey Rothstein, een neuroloog die ALS-studies uitvoert aan de Medische School van de Johns Hopkins-universiteit. "Dat is de reden waarom bijna geen enkele test openstaat voor alle gegadigden", in tegenstelling tot deze test, zegt hij nog.

Hij is het er echter mee eens dat de studie zou aantonen of het supplement daadwerkelijk een ingrijpend effect heeft, wat het hoofddoel is van het experiment. "De waarde van de betrokkenheid van de patiënten is fantastisch", zegt hij.

Als een virtuele studie zoals deze een veelbelovende aanwijzing oplevert, kunnen wetenschappers die snel opvolgen met behulp van laboratoriumstudies en meer traditionele studies met patiënten. Het is echter duidelijk dat die benadering, waarbij men start met dierproeven en de verworven kennis vandaaruit wordt uitgebouwd, in het geval van ALS, tot nog toe, een grote teleurstelling is geweest.

Als de nieuwe aanpak een succes blijkt, kan deze ook worden toegepast op andere ziekten.

 

Vertaling: Bart De Becker

Bron: WPSU

 

ALS-herstelgevallen: wat zijn dat precies en hoe kunnen we ervoor zorgen dat ze zich vaker voordoen?

21-07-2016

Mijn naam is Rick Bedlack. Ik ben neuroloog aan de Duke Universiteit in Durham, North Carolina, en 16 jaar geleden startte ik de Duke ALS Clinic. Ik probeer mensen met deze ziekte de kracht te geven om een langer en beter leven te leiden en een grotere rol te spelen in onderzoek. Momenteel leid ik het ALSUntangled Program ('ALS ontcijferd-programma'; www.alsuntangled.org) en The Northeast ALS Consortium (NEALS) ALS Clinical Research Learning Institute (Het Northeast ALS-consortium (NEALS) ALS Klinisch Onderzoekswetenschapsinstituut). Dit is het verhaal van een nieuw programma dat ik onlangs opstartte. Het heet ALS Reversals (ALS-herstelgevallen).

ALS is een degeneratieve motorneuronenziekte die wordt gekenmerkt door progressieve spierzwakte, toenemende aftakeling en een kortere levensduur. Algemeen wordt aangenomen dat de voortgang van ALS varieert: sommige patiënten takelen veel trager af dan andere. Ook bij één enkele patiënt kan de voortgangssnelheid van de ziekte variëren: soms gaat het trager, soms sneller. Minder onderkend is dat de voortgang van ALS kan stoppen (plateau) of zelfs de goede richting uit kan gaan, waarbij veel van de motorische functies worden hersteld.

Ik ontmoette mijn eerste gevaI van ALS-herstel in juli 2011, meer dan tien jaar na de start van mijn ALS-carrière. Dat gebeurde toen ik met mijn medewerkers bezig was aan een artikel voor ALSUntangled over Dean Kraft, een energiegenezer. Op de website van Kraft was een video te zien over Nelda Buss. Volgens dat filmpje was ze gediagnosticeerd met ALS in een vermaard ziekenhuis en had ze het stadium bereikt waarop ze bijna niet meer kon bewegen en de dood naderde. Na twee jaar te zijn behandeld door Kraft, had ze volgens de video bijna al haar motorische functies terug. Ik stond hier sceptisch tegenover, volgde het standaard actieprotocol van ALSUntangled en startte een onderzoek. Uiteindelijk vond ik Nelda Buss via de sociale media. Ik mocht haar medische verslagen inkijken en stelde vast dat haar ALS-diagnose klopte en was bevestigd door een betrouwbare collega van een uitstekend ALS-centrum. Het was waar: ze had wel degelijk een stadium bereikt waarin ze geen kracht meer had in de armen en benen. Twee jaar later was ze in die mate hersteld dat ze weer normaal kon lopen en haar armen opnieuw normaal kon gebruiken. Klik hier als u meer wilt weten over dit ALSUntangled-artikel.

Sindsdien heb ik nog 22 andere gevallen van 'ALS-herstel' ontdekt. Sommige daarvan vond ik in oude kranten, andere terwijl ik onderzoek liet uitvoeren voor meer recente ALSUntangled-artikels, één ervan deed zich voor tijdens een klinische test en in twee gevallen betrof het mijn eigen patiënten. Deze gevallen leken me belangrijk genoeg om er verder onderzoek naar te doen. Ik vond zelfs een precedent voor dit soort werk: een studie van 'hiv-elitecontrolegevallen' [mensen die besmet zijn met hiv maar nooit aids krijgen] toonde aan dat veel van hen dezelfde genetische abnormaliteit hebben, wat een verklaring biedt voor hun resistentie en onderzoekers hulp bood bij de ontwikkeling van een nieuw geneesmiddel dat werkt bij iedereen die hiv heeft.

Ik ging uit van de hypothese dat er 3 mogelijke verklaringen waren voor ALS-herstel:

1) er was hoegenaamd geen sprake van ALS, eerder van een ALS-imitatie die zo obscuur is dat zelfs experten er niet bij kunnen;
2) een genetische factor die mensen 'resistant' maakt tegen de ziekte (zolas de hiv-elitecontrolegevallen);
3) positieve effecten van een nieuwe behandeling waarmee deze mensen begonnen of het wegnemen van één of andere toxische omgevingsfactor.

Ik ontwierp twee nieuwe programma's: Replication of ALS Reversals (Replicatie van ALS-herstelgevallen; ROAR) en Study of ALS Reversals (Studie van ALS-herstelgevallen; StAR) om met deze hypotheses aan de slag te gaan en gelukkig kreeg ik voor de opstart ervan fondsen van de LVH ALS Foundation (LVH ALS-stichting).

In mijn ROAR-programma test ik op een aantal nieuwe patiënten de exacte hoeveelheden geneesmiddelen uit die door herstelgevallen werden uitgeprobeerd. Naast energiegeneeskunst bestaan er nog enkele andere behandelingen die worden geassocieerd met ALS-herstelgevallen, zoals Lunasin, Protandim, Aimspro, en mergafgeleide stamcellen via Brainstorm Cell en embryonische stamcellen via Neuraltus. Er zullen verscheidene nieuwe, op de patiënt toegespitste testkenmerken verbonden zijn aan dit ROAR-programma, waaronder:

1) brede-inclusiecriteria;
2) gebruik van historische controlegevallen (geen placebo's);
3) weinig studiebezoeken aan huis (de meeste bezoeken gebeuren virtueel via PC);
4) resultaten in real time beschikbaar.

We zijn bezig met de eerste ROAR-test van Lunasin; de 50 beschikbare deelnemersplaatsen zijn nu al ingenomen, maar we hebben het protocol online gepubliceerd, zodat mensen die Lunasin zelf willen uitproberen exact dezelfde producten en doseringen kunnen gebruiken als wij. Ze kunnen zelfs hun eigen resultaatmetingen opvolgen en ze posten op PatientsLikeMe.

In mijn StAR-programma ga ik op zoek naar ALS-imitatiegevallen bij mensen die tekenen van herstel vertonen en zal ik hun genen vergelijken met die van mensen met ALS die geen tekenen van herstel vertonen. Allereerst moesten we in dit programma manieren vinden om tot een objectieve definitie te komen van ALS-herstel en meer van deze gevallen vinden. Vorig jaar werkte ik samen met collega's aan het Massachusetts General Hospital (MGH) en PatientsLikeMe om op zoek te gaan naar herstelgevallen in een grote databank die PRO-ACT heet. Onze studie toonde aan dat ALS-plateaus en korte herstelmomenten zich wel vaker voordoen. Anderzijds zijn langere herstelperiodes zeldzaam: minder dan 1% van de meer dan 1.000 PRO-ACT-deelnemers die in aanmerking kwamen, kende een verbetering van de ALS Functional Rating Scale-Revised (Gereviseerde ALS Functionele Meetschaal, ALSFRS-R) van ten minste vier punten gedurende een periode van ten minste een jaar. Dankzij deze studie leerden we veel over de natuurlijke geschiedenis van ALS, waaronder aspecten die betekenisvol verschillend kunnen zijn en dus verder onderzoek waard.

Spijtig genoeg waren alle deelnemers aan PRO-ACT 'gedeïdentificeerd'. We weten dus niet wie ze zijn en kunnen hen dan ook niet contacteren of verder bestuderen. Momenteel werk ik samen met een de onderneming Origent Data Sciences, Inc. om tot een definitie te komen van wat 'ALS-resistentie' wordt genoemd. Deze definitie zou patiënten behelzen met erg lange plateaus (zoals Stephen Hawking), of lange volgehouden periodes van herstel. We denken dat we mogelijk een manier gevonden hebben om 'ALS-resistente' patiënten in real time te identificeren. Dit zou ons de mogelijkheid bieden om meer van deze patiënten te vinden en ze uit te nodigen deel te nemen aan het StAR-programma. Meer nieuws over dit opwindende werk volgt later dit jaar.

Als u gediagnosticeerd bent met ALS, als uw motorische functies er aanmerkelijk op vooruit zijn gegaan en als u wilt deelnemen aan ons StAR-programma, kunt u contact met ons opnemen via onze website www.alsreversals.org.

 

Vertaling: Bart De Becker

Bron: The Official Blog of The ALS Association

Onderzoekers hopen dat bestudering van zogenoemde verbeteringsgevallen kan leiden tot nieuw inzicht en zelfs behandelingen

21-06-2016

Door Amy Dockser Marcus

Kim Cherry, hier afgelopen maand te zien, is een ALS-patiënt wiens toestand er spectaculair op vooruitging sinds zijn dieptepunt in 2012. Foto: Kim Cherry 

Richard Bedlack heeft meer dan 2.000 patiënten behandeld die de neurologische aandoening ALS kregen. Bijna zonder uitzondering gaan zijn patiënten erop achteruit en sterven uiteindelijk.

Dr. Bedlack, sinds lang hoofd van de ALS-kliniek aan de Duke University, concentreert zich nu op een ander soort patiënt: mensen die erop vooruit lijken te gaan.

ALS of amyotrofische laterale sclerose berooft mensen gaandeweg van hun capaciteit om hun spieren te bewegen. De ziekte leidt tot de dood, meestal na twee tot vijf jaar.

In een klein aantal gevallen echter — Dr. Bedlack zegt dat hij er tot nog toe 23 heeft geïdentificeerd — melden de patiënten dat ze onverwacht gedurende ten minste een jaar weer controle krijgen over hun motorische functies. Sommigen schrijven die verbetering toe aan supplementen of experimentele therapieën, maar geven toe dat ze niet zeker weten hoe het komt dat ze erop vooruit zijn gegaan.

Dr. Bedlack wil deze zogenoemde 'ALS-verbeteringsgevallen' bestuderen in een poging uit te maken of een welbepaalde factor deze individuen onderscheidt van de overgrote meerderheid. Hij gelooft dat dit kan leiden tot een nieuw inzicht in de ziekte en mogelijk nieuwe therapieën.

De inspanningen om mensen te bestuderen die de medische waarschijnlijkheden lijken te tarten, blijft niet beperkt tot ALS. Het Resilience Project (Veerkrachtproject), dat werd gestart in 2014, onderzoekt de genomen van gezonde individuen en wil mensen vinden die niet ziek zijn hoewel ze genmutaties hebben die hen ziek zouden moeten maken.

Al meer dan tien jaar volgt een multi-institutioneel onderzoeksconsortium zogenoemde 'elite controllers' op, met HIV besmette mensen die geen AIDS krijgen en er op één of andere manier in slagen op natuurlijke wijze het virus te controleren zonder antiretrovirale medicatie. Patiëntenstudies uitgevoerd door het International HIV Controllers Consortium en andere verenigingen hebben een genetische signatuur helpen te identificeren die is geassocieerd met 'controllers' en momenteel worden experimentele therapieën getest.

"Aanvankelijk was HIV één grote blinde vlek", zegt Bruce Walker, directeur van het Ragon Institute van MGH, MIT en Harvard, dat de HIV-studie uitvoert. "Het probleem is: hoe maak je van andere patiënten 'elite controllers'?"

Dr. Bedlack zegt dat hij hetzelfde wil doen voor ALS.

Eerder dit jaar publiceerden onderzoekers, onder wie Dr. Bedlack, in Neurology een verhandeling gebaseerd op een databank van meer dan 10.000 patiënten van wie de identificeerbare informatie was weggenomen. Het ging daarbij om patiënten die deelnemen aan klinische tests voor ALS-behandelingen.

De onderzoekers vonden een kleine subgroep — minder dan 1% van de patiënten in de databank — die ze beschouwen als ALS-verbeteringsgevallen. Zij waren er duidelijk op vooruit gegaan en functioneerden beter gedurende een jaar of langer.

Ook al gaat het om een klein aantal patiënten, "toch vind ik ze het bestuderen waard", zegt Merit Cudkowicz, directeur van de ALS-kliniek aan het Massachusetts General Hospital in Boston en één van de auteurs van de Neurology-verhandeling.

Michael McDuff, een 64-jarige gewezen monteur met ALS, ging er een paar jaar geleden op vooruit. Hij kwam uit een periode waarin hij zich niet kon voeden of aankleden. Foto: Michael McDuff

Volgens Dr. Bedlack kunnen een aantal theorieën ALS-verbeteringsgevallen verklaren. Misschien, zegt hij, hadden deze patiënten niet echt ALS, maar een onbekend imiterend syndroom. Ze hadden mogelijk genetische kenmerken die de ziekte kunnen helpen tegen te gaan. Misschien was er sprake van een omgevingsfactor achter de ziekte die was weggevallen, of mogelijk bood een ongewone behandeling soelaas.

Om het fenomeen te bestuderen, maakt Dr. Bedlack gebruik van twee programma's. Voor zijn studie van ALS-verbeteringsgevallen verzamelt hij geverifieerde gevallen van verbetering. Als hij te horen krijgt van zo'n geval, meestal van horen zeggen of via de sociale media, neemt Dr. Bedlack contact op met de patiënt en vraagt hij of hij het medisch dossier mag inkijken en met de arts mag spreken. Deze zomer zal hij bloedstalen beginnen te verzamelen van geverifieerde gevallen. Hij wil die gebruiken om er een volledige genoomsequencing op toe te passen en ze te testen op ongewone antilichamen.

Eén van de deelnemers, Kim Cherry uit Boise in Idaho, werd in 2011 met ALS gediagnosticeerd. Hij maakte in 2012 een dieptepunt door, maar sindsdien functioneert hij aanmerkelijk beter. De 68-jarige man zegt dat hij allerlei zaken uitprobeerde, waaronder een behandeling in een hyperbarische zuurstoftank, een glutenvrij dieet en verdiepende spiritualiteit. Volgens hem is zijn verbetering mogelijk toe te schrijven aan een combinatie van factoren. "ALS is een raadsel", zegt zijn vrouw Kay Cherry.

In gevallen waarin sprake lijkt te zijn van een ongewone behandeling, schakelt Dr. Bedlack zijn tweede programma in — Replication of ALS Reversals (Replicatie van ALS-verbeteringsgevallen). Daarbij probeert hij de verbetering te reproduceren door gebruik te maken van het regime van de patiënt. De eerste test is gebaseerd op de ervaringen van Michael McDuff, een 64-jarige gewezen monteur uit Westport in Massachusetts. Er nemen 16 patiënten aan deel en daar zullen er wellicht nog 34 bijkomen.

Meneer McDuff zegt dat hij in 2010 voor het eerst een ongewone zwakte in de armen voelde. Hij werd gediagnosticeerd met ALS. Tegen de lente van 2013 was hij niet meer in staat zich te voeden of aan te kleden. Hij had spraakmoeilijkheden en moest een voedingsbuis gebruiken om te eten. "Ik ging er snel op achteruit", zegt hij. Zijn vijf volwassen kinderen bezochten hem om afscheid te nemen.

Op aanraden van een vriend begon hij het supplement lunasine te nemen — een eiwit dat voorkomt in soja en graansoorten en waarvan men beweert dat het op een aantal vlakken potentieel goed is voor de gezondheid. Na drie maanden merkten meneer McDuff en zijn vrouw verbeteringen. Tegenwoordig kan meneer McDuff weer slikken en is zijn gewicht weer meer op peil. Zijn armen zijn nog altijd zwak, maar over korte afstanden is hij weer relatief goed te been. Hij is de laatste om te zeggen dat hij genezen is, maar hij zegt dat zijn levenskwaliteit erop vooruit is gegaan.

Deelnemers aan de lunasinetest zullen gegevens en maandelijkse functiescores melden aan PatientsLikeMe, een onderneming die gezondheidsgegevens verzamelt en analyseert. Als het aankomt op potentiële verbeteringen bij ALS, "zijn er anekdotes te over, maar als het erom gaat te beslissen om naar een bepaalde behandeling over te stappen, hebben we behoefte aan betere en meer secure gegevens", zegt Jamie Heywood, medeoprichter en bestuurder van PatientsLikeMe.

 

Vertaling: Bart De Becker

Bron: The Wall Street Journal

Share