Mindfulness als beschermende factor die overlast verlicht bij zorgverstrekkers van patiënten met amyotrofische laterale sclerose

18-02-2016

Doelstellingen
Zorgverstrekkers van mensen met een ernstige chronische aandoening, zoals amyotrofische laterale sclerose (ALS), lopen het risico op depressie, onrust en een gereduceerde levenskwaliteit. Slechte weinig studies hebben de beschermende factoren van deze populatie onderzocht en geen enkele peilde naar de rol van mindfulness. Het doel van de studie was de relatie te onderzoeken tussen mindfulness en gezondheidsgerelateerde resultaten bij een populatie van ALS-zorgverstrekkers.

Methodes
We voerden een online enquête uit bij ALS-zorgverstrekkers en follow-up na 4 maanden om een beeld te krijgen van mindfulness, overlast, levenskwaliteit, onrust en depressie. De verbanden tussen mindfulness en de andere resultaten werden zowel cross-sectioneel als longitudinaal geëvalueerd.

Resultaten
Mindfulness correleerde negatief met overlast, depressie en onrust en positief met levenskwaliteit, zodat de stabiliteit behouden bleef.

Conclusie
Onze resultaten toonden aan dat mindfulness positief gerelateerd is aan levenskwaliteit en negatief aan het niveau van overlast. We suggereren dat deze methode de negatieve effecten van zorgverstrekking preventief kan ondervangen.

 

Vertaling: Bart De Becker

Bron: PubMed

Wat is mindfulness?

Mindfulness betekent: zich van moment tot moment bewust zijn van gedachten, gevoelens, lichamelijke gewaarwordingen en de omgeving.

Mindfulness behelst ook aanvaarding. Dat betekent dat we aandacht besteden aan onze gedachten en gevoelens zonder ze te beoordelen — zonder bijvoorbeeld aan te nemen dat er op welk moment dan ook een 'correcte' of 'verkeerde' manier van denken of voelen is. Mindfulness toepassen betekent dat we onze gedachten toesnijden op wat we in het huidige moment ervaren, in plaats van het verleden te herkauwen of ons een toekomst te verbeelden.

Mindfulness heeft zijn wortels in de boeddhistische meditatie, maar de afgelopen jaren raakte de seculiere praktijk ervan wijdverbreid in de Amerikaanse samenleving, mede dankzij het werk van Jon Kabat-Zinn en zijn programma Mindfulness-Based Stress Reduction (MBSR, stressvermindering dankzij mindfulness), waarmee hij in 1979 startte op de University of Massachusetts Medical School. Sindsdien hebben duizenden studies de fysische en mental gezondheidsvoordelen aangetoond van mindfulness over het algemeen en MBSR in het bijzonder, wat inspiratie leverde voor tal van programma's die het MBSR-model toepasten in scholen, gevangenissen, ziekenhuizen, veteranencentra en dies meer.

Wat is het nut van mindfulness?

Studies hebben aangetoond dat het toepassen van mindfulness, al is het maar gedurende enkele weken, een brede waaier van fysische, fysiologische en sociale voordelen heeft. Hieronder een greep uit die gevarieerde voordelen.

- Mindfulness is goed voor het lichaam: Een baanbrekende studie concludeerde dat de praktijk van mindfulnessmeditatie na amper acht weken training de capaciteit van ons immuunsysteem om ziekten af te weren aanzienlijk versterkt.
- Mindfulness is goed voor onze geest: diverse studies wezen uit dat mindfulness zorgt voor een toename van positieve emoties, terwijl het negatieve emoties en stress onderdrukt. Eén welbepaalde studie suggereert zelfs dat mindfulness mogelijk even efficiënt is als antidepressiva bij het bestrijden van depressies en een herval voorkomt.
- Mindfulness verandert onze geest: onderzoek heeft aangetoond dat het de densiteit van grijze materie verhoogt in hersengebieden die gekoppeld zijn aan kennis, geheugen, emotieregeling en empathie.
- Mindfulness is bevorderlijk voor de concentratie: studies suggereren dat mindfulness nuttig is om storende afleiding te verhinderen en ons geheugen en concentratievermogen aanscherpt.
- Mindfulness bevordert mededogen en altruïsme: onderzoek suggereert dat mindfulnesstraining ons meer bereid maakt mensen in nood te helpen. Het verhoogt de activiteit in neurale netwerken die betrekking hebben op het begrip voor het lijden van anderen en het reguleren van emoties. Er is ook reden om aan te nemen dat het ook zelfmededogen aanzienlijk bevordert.
- Mindfulness is goed voor relaties: onderzoek suggereert dat mindfulnesstraining paren grotere tevredenheid schenkt in hun relatie. Elke partner voelt zich optimistischer en meer op het gemak. Ze aanvaarden ook meer van elkaar en hebben een nauwere band.
- Mindfulness is goed voor ouders en ouders in spe: studies wijzen uit dat mindfulness mogelijk zwangerschapsgerelateerde onrust reduceert, alsook stress en depressie bij ouders in spe. Ouders die mindfulness beoefenen zeggen dat ze hun taken als ouder beter vervullen en een betere relatie hebben met hun kinderen en de kinderen bleken op hun beurt over betere sociale vaardigheden te beschikken.
- Mindfulness helpt scholen: er bestaat wetenschappelijk bewijs dat het onderwijzen van mindfulness storend gedrag en agressie reduceert bij leerlingen. Ze voelen zich er ook beter door en houden er beter hun aandacht bij. Leerkrachten die een mindfulnesstraining volgden hebben een lagere bloeddruk, minder negatieve gevoelen of symptomen van depressie, en meer medeleven en empathie.
- Mindfulness helpt professionele zorgverstrekkers om te gaan met stress, een betere connectie te hebben met hun patiënten, en verbetert hun algemene levenskwaliteit. Het helpt ook psychische professionals doordat het hun negatieve emoties en onrust tempert en hun positieve emoties en gevoelens van zelfmededogen doet toenemen.
- Mindfulness is nuttig in het gevangeniswezen: het is bewezen dat mindfulness woede, vijandigheid en stemmingsstoornissen reduceert bij gevangenen doordat ze zich beter bewust zijn van hun gedachten en gevoelens, wat bijdraagt aan hun rehabilitatie en re-integratie.
- Mindfulness helpt veteranen: studies suggereren dat mindfulness de symptomen van Post Traumatic Stress Disorder (PTSD, posttraumatisch stresssyndroom) kan reduceren na deelname aan een oorlog.
- Mindfulness is goed tegen overgewicht: 'mindfull eten' moedigt een gezonder voedingspatroon aan, helpt bij het afvallen en geeft zelfs meer smaak aan het eten.

Hoe mindfulness cultiveren?

Jon Kabat-Zinn benadrukt dat, hoewel mindfulness kan worden gecultiveerd via formele meditatie, er nog andere manieren zijn. "Het is niet echt een kwestie van in volledige lotushouding te gaan zitten, alsof je een standbeeld bent", zegt hij. "Het gaat erom je leven te leven alsof het echt van wezenlijk belang is, van moment tot moment tot moment tot moment."

Dit zijn volgens Kabat-Zinn en anderen de sleutelfactoren van de mindfulnesspraktijk:

- Besteed intense aandacht aan je ademhaling, zeker als je intense emoties ervaart.
- Besteed je volste aandacht aan wat je gewaarwordt op een bepaald moment: dat wat je ziet, hoort en ruikt en dat meestal aan je aandacht ontsnapt.
- Leer in te zien dat je gedachten en gevoelens van voorbijgaande aard zijn en je persoonlijkheid niet bepalen. Dit inzicht kan je bevrijden van negatieve gedachtepatronen.
- Concentreer je op je lichamelijke sensaties, bijvoorbeeld op het water dat je huid raakt onder de douche of de manier waarop je op je kantoorstoel zit.

Om deze vaardigheden te ontwikkelen in het dagelijks leven, kan je de volgende oefeningen doen, die gehanteerd worden in het MBSR-programma van Kabat-Zinn en elders:

- De body scan. Hierbij concentreer je je aandacht gradueel op je hele lichaam, van je tenen tot je hoofd. Je probeert je daarbij bewust te zijn van alles wat je in die lichaamsdelen voelt en het zonder meer te aanvaarden, zonder controle en zonder die gevoelens te wijzigen.
- De krentoefening. Hierbij gebruik je langzaam al je zintuigen, het ene na het andere, om een krent te observeren tot in de kleinste details, van de manier waarop ze aanvoelt in je hand tot de manier waarop ze proeft. Deze oefening helpt je je te concentreren op het huidige moment en je kunt er ook andere voedingsproducten voor gebruiken.
- Wandelmeditatie. Hierbij concentreer je je op de bewegingen van je lichaam, stap na stap, op je voeten die de grond raken en weer verlaten — een dagelijks activiteit die zo banaal lijkt. Deze oefening bestaat er meestal in op en neer te wandelen over een pad van tien passen, maar kan eigenlijk zowat overal worden toegepast.
- Loving-kindness-meditatie. Christine Carter van GGSC legt dit uit: het gaat erom medeleven te betonen tegenover anderen, om te beginnen met jezelf, dan met iemand met wie je een nauwe band hebt, dan met een kennis, dan met een naar persoon in je omgeving en tenslotte met alle levende wezens.

 

Vertaling: Bart De Becker

Bron: Greater Good