Zebravis helpt het mysterie van ALS te ontrafelen

Wetenschappers van de University of Sheffield hebben met succes zebravissen zodanig gemanipuleerd dat ze de complexe genetische verandering dragen waarvan geweten is dat ze de oorzaak is van de meest gangbare genetische vorm van amyotrofische laterale sclerose (ALS).

De doorbraak zal het pionierswerk en de experimentele geneesmiddelenonderzoeken om deze degeneratieve ziekte aan te pakken in een stroomversnelling brengen.

Tot nog toe werden het onderzoek om tot een beter begrip te komen van de manier waarop de ziekte intreedt en de onderzoeken met experimentele geneesmiddelen uitgevoerd op fruitvliegen of muizenmodellen. Dit kende slechts een beperkt succes door toedoen van de verschillen tussen het menselijk brein en de hersenen van de fruitvlieg, en het tijdrovende en dure gebruik van muizenmodellen.

Voor het eerst hebben onderzoekers van het University of Sheffield's Institute of Translational Neuroscience (SITraN, het Instituut voor Translationele Neurowetenschappen van de University of Sheffield) met succes de complexe aspecten van de menselijke C9-ALS/FTD-pathobiologie gecreëerd in zebravis- modellen.

Dit baanbrekende werk is essentieel voor het bestuderen van de onderliggende mechanismen van ALS en frontotemporale degeneratie (FTD).

Amyotrofische laterale sclerose (ALS), is een slopende neurogeneratieve aandoening die de zenuwen die de spieren aansturen — motorneuronen — aantast in de hersenen en het ruggenmerg.

De boodschappen van de zenuwen bereiken hoe langer hoe minder de spieren, waardoor deze verzwakken, stijf worden en uiteindelijk afsterven. Deze progressieve ziekte tast het vermogen van de patiënt aan om te lopen, te spreken, te eten en te ademen. ALS treft 5.000 volwassenen in het VK en er is momenteel geen genezing.

Zowat 10 procent van de ALS-gevallen is overgeërfd, maar de overige 90 procent wordt veroorzaakt door complexe genetische en omgevingsinteracties waar we momenteel weinig vat op hebben — deze vorm staat bekend als sporadische ALS.

De meest gangbare gekende genetische oorzaak van ALS en FTD is een hexanucleotide-expansie binnen het eerste intron van het C9orf72-gen. Bij patiënten met ALS doen zich in dit gen honderden en duizenden herhalingen voor van de sequentie GGGGCC. Deze mutatie is de belangrijkste genetische oorzaak van ALS en tevens de predominante vorm van sporadische ALS.

Dr. Tennore Ramesh, van SITraN aan de University of Sheffield, zegt hierover: "Gebruik kunnen maken van zebravismodellen voor ALS-onderzoek betekent dat we het studieproces en ons begrip van deze slopende ziekte en andere neurologische aandoeningen in een stroomversnelling kunnen brengen. Omdat zebravissen transparant zijn, kun je de studieresultaten veel sneller en gemakkelijker registreren — het onderzoek is met andere woorden veel minder invasief. 1.000 geneesmiddelen uittesten op muizenmodellen zou meer dan 10 jaar in beslag nemen; 1.000 geneesmiddelen op zebravissen uittesten zou echter slechts enkele maanden vergen. Dit zal ons in staat stellen sneller dan ooit over te schakelen naar studies op mensen".

Het vierjarige project, dat werd geleid door dr. Ramesh, in samenwerking met toonaangevende onderzoekers van SITraN, onder wie professor Dame Pamela Shaw, vicevoorzitter en hoofd van de faculteit Geneeskunde, Tandheelkunde en Gezondheid aan de University of Sheffield, verschijnt in het tijdschrift Acta Neuropathologica Communications. De studie ontving fondsen van de MND Association.

Vertaling: Bart De Becker

Bron: The University of Sheffield