ALS-patiënten hebben weinig baat bij niet-farmacologische pijnbehandelingen

Niet-medicinale interventies verlichten nauwelijks de pijn: een analyse

Niet-farmacologische behandelingen — zoals spieroefeningen, aerobics en krachttraining — verlichten de pijn van ALS-patiënten nauwelijks, zo blijkt uit een analyse van de gepubliceerde gegevens van vijf klinische studies.

De onderzoekers merken wel op dat “pijn ... een gangbaar niet-motorisch symptoom is, maar vaak niet onderkend wordt en onvoldoende wordt behandeld. Dit wordt alleen maar onderstreept door het schrijnend gebrek aan gerandomiseerde en gecontroleerde studies naar geneesmiddelentherapieën tegen pijn”. Sterker nog, in de meta-analyse van de meer dan 1.000 bestudeerde dossiers kwamen maar vijf studies voor.

Het team stelt dan ook voor meer studies van een hogere kwaliteit te verrichten bij grotere patiëntpopulaties om na te gaan hoe efficiënt niet-farmacologische pijnbehandelingen zijn.

Verder maken de onderzoekers de belangrijke opmerking dat “de ziektevoortgang en in het bijzonder aanslepende ademhalingsmoeilijkheden ervoor zorgen dat trainingsprogramma’s vaak geen haalbare kaart vormen [voor ALS-patiënten].”

De studie heet ‘Non-Pharmacological Interventions on Pain in Amyotrophic Lateral Sclerosis Patients: A Systematic Review and Meta-Analysis' (‘Niet-farmacologische pijninterventies bij ALS-patiënten; een systematisch(e) overzicht en meta-analyse') en verscheen in het tijdschrift Healthcare.

Slechts 5 studies over niet-farmacologische pijnbehandeling

ALS is een progressieve neurodegeneratieve ziekte die wordt gekenmerkt door spierzwakte, waardoor het vermogen van de patiënt om te bewegen, te praten, te slikken en te ademen gaandeweg wordt aangetast.

Hoewel pijn als dusdanig geen symptoom van ALS vormt, kunnen de complicaties van de ziekte pijnlijk blijken. Pijn kan het gevolg zijn van overbelasting van de gewrichten door toedoen van spierzwakte, en moeilijkheden bij het bewegen kunnen resulteren in abnormale druk op de huid, wat dan weer kan leiden tot wonden. Ook de spierspasmen en de constipatie die gepaard gaan met de aandoening kunnen pijnlijk zijn.

We kunnen de pijn verzachten met standaard geneesmiddelen, zoals analgetische middelen, spierverzachters, en medicatie tegen samentrekkingen en angsten. Minder duidelijk is echter in welke mate niet-farmacologische interventies zoals spieroefeningen, aerobics, krachttraining en osteopathische manuele therapie eveneens de pijn kunnen verzachten.

Om een beter zicht te krijgen op de impact van zulke behandelingen brachten de Griekse onderzoekers de bevindingen van vijf gerandomiseerde en gecontroleerde studies samen die de afgelopen twee decennia werden verricht. In deze studies werden patiënten willekeurig toegewezen aan diverse niet-farmacologische behandelingen of een niet-therapeutische controlegroep.

In totaal ging het om 131 ALS-patiënten, met een gemiddelde leeftijd van 54 tot 60,9 jaar. 64 van hen kregen een niet-medicinale interventie en 67 van hen maakte deel uit van de controlegroep. De ziekte-ernst van de deelnemers was mild tot matig, zoals gemeten aan de hand van de Functionele Meetschaal voor ALS (ALSFRS) of de gereviseerde versie ervan.

Niet alle studies hanteerden dezelfde interventies, die varieerden van stretching en weerstandsoefeningen, over een combinatie van aerobics en krachttraining, tot toegepaste osteopathische manuele behandeling. Deze programma’s werden toegesneden op het uithoudingsvermogen en de fysieke beperkingen van elke individuele patiënt.

Onderzoekers roepen op tot gerandomiseerde klinische studies om deze interventies te testen

De resultaten van de meta-analyse gaven aan dat de patiënten die een niet-farmacologische behandeling kregen geen significant verschillende pijnscores hadden dan de controlegroep, ongeacht het type en de duur van de interventie.

Men kwam tot soortgelijke besluiten als die interventies apart werden beoordeeld. Stretching, weerstandsoefeningen en spieruithoudingstraining vertoonden geen beduidend pijneffect in vergelijking met de controlegevallen. Een combinatie van aerobics, krachttraining en osteopathische manuele behandeling bleek ook al niet gunstig.

[Niet-farmacologische interventies] waren effectief voor andere ziekten dan ALS wat de pijngraad aangaat. Meer [gerandomiseerde en gecontroleerde studies], met meer stalen en van een hogere methodologische kwaliteit zijn vereist om de efficiëntie en verdraagbaarheid van deze behandelingen te onderzoeken.

Wat betreft de resultaten die geen betrekking hadden op pijn, bleken oefeningen in twee studies te leiden tot een tragere functie-afname, zoals gemeten door de ALSFRS. Weerstandsoefeningen leidden na zes maanden tot een beduidend tragere afname van het fysiek functioneren in vergelijking met de controlegroep.

Uit één studie bleek dat oefeningen de spasticiteit — de spierstrakheid en –samentrekkingen — op de korte termijn reduceerden bij ALS-patiënten. Een andere studie rapporteerde dat een combinatie van aerobics en weerstandstraining een gunstig effect had op het algemeen functioneren, de mobiliteit en de ademhalingsfunctie, terwijl de controlegroep te kampen had met afnames van deze waarden.
De onderzoekers stelden vast dat veel deelnemers aan de studies afhaakten, voornamelijk door toedoen van de ziektevoortgang of omdat ze overleden, wat “de waarde van de resultaten kan hebben aangetast”.

Het team concludeerde dat “niet-farmacologische interventies dan wel effectief zijn bij andere medische aandoeningen, maar niet bij de pijnbestrijding bij ALS-patiënten.”

“Meer gerandomiseerde en gecontroleerde studies, met meer stalen en een hogere methodologische kwaliteit, zijn vereist om de efficiëntie en verdraagbaarheid van deze behandelingen te onderzoeken”, zo schrijven de onderzoekers.  

Vertaling: Bart De Becker
Bron: ALS News Today