Presentatie van Dr. Erik Storkebaum
De fruitvlieg als model voor Amyotrofische Laterale Sclerose
Dr. Erik Storkebaum, onderzoeker aan het Departement Menselijke Erfelijkheid (KU Leuven Gasthuisberg)
Dr. Storkebaum startte met uitleg te geven over ALS. Hij maakte duidelijk dat ALS geen spierziekte is, maar wel een zenuwziekte waardoor de motorische zenuwcellen afsterven en geen impulsen meer doorgeven aan de spieren. Dit is de reden dat de spieren wegkwijnen en dat de moeilijkheden zoals bewegen, praten, slikken, … optreden.
Wat ALS veroorzaakt is tot op heden niet bekend. Er is een dringende nood aan een beter inzicht in het ontstaansmechanisme van ALS en aan nieuwe en betere geneesmiddelen dan Rilutek.
Alvorens zijn onderzoek toe te lichten, legde hij uit dat de familiale of erfelijke ALS 10% van de ALS patiënten treft. Uit onderzoek heeft men reeds vastgesteld dat mutaties in de genen SOD1, Alsine, Senataxine (veroorzaakt ALS4) en VAPB en rol spelen.
Dr. Storkebaum is voornamelijk geïnteresseerd in ALS4. De kenmerken van deze vorm van ALS zijn:
- junveniele ALS: treft kinderen of adolescenten
- spierzwakte en spierverlies leiden tot verlamming
- trage progressie
- normale levensverwachtingen
Hij schetste het verband met Ataxie (coördinatiestoornis van bewegingen) en meer bepaald met Ataxie met Oculaire Apraxie type 2 of AOA2, met als ziektebeeld:
- progressief wegkwijnen van kleine hersenen
- ernstige storing in motorische coördinatie
- afsterven van motorische en gevoelszenuwen waardoor de spieren wegkwijnen en voelen verstoord is.
ALS4 en AOA2 vertonen gelijkaardige symptomen en worden beide veroorzaakt door het defecte gen senataxine. De functie van dit gen is nog niet bekend. Daarenboven zijn er geen modellen om proeven uit te voeren. Maar gesteld wordt dat wat we leren uit de familiale ALS (o.a. ALS4) ook zal kunnen worden toegepast op de sporadische vorm.
Dr. Storkebaum zocht voor zijn onderzoek naar een dierenmodel met een korte levenscyclus en dat eenvoudig en goedkoop te kweken valt. Maar ook heel veel mogelijkheden biedt voor genetische manipulatie en dezelfde bouwstenen heeft als het menselijk zenuwstelsel. Zo kwam hij uit bij de fruitvlieg, die ook succesvol gebruikt wordt in onderzoek in andere neurodegeneratieve ziektes zoals Alzheimer, Parkinson en Charcot-Marie-Tooth of CMT.
In de fruitvlieg wordt de menselijke mutant van het senataxie gen tot uiting gebracht. In tegenstelling met AOA2 waar het wordt geïnactiveerd. Naast de modellen gebruikt hij ook controle fruitvliegen. Op deze wijze zal hij voor ALS4 en AOA2 de loop-, klim- en vliegcapaciteiten bestuderen, maar ook de levensduur en weefsels analyseren.
Met zijn onderzoek hoopt hij inzicht te brengen in de ontrafeling van het ontstaansmechanismen, de opsporing van genen die het ziekteproces beïnvloeden en het uittesten van geneesmiddelen. Het grootste werk van het onderzoek zal het nagaan zijn van welk gen de ziekte sneller of trager doet evolueren. Eens er resultaten worden geboekt, zal hij zijn ondervindingen testen in muizen.
Vragen
Zijn ALS en Parkinson gelijkaardig?
Beide worden soms wel eens geassocieerd aan elkaar, daar in beide ziektes het gaat om het afsterven van zenuwcellen, weliswaar andere zenuwcellen.
Wat is het onderscheid tussen ALS en CMT?
In de beginfase verlopen beide gelijkaardig en kan er geen uitspraak worden gemaakt omdat de symptomen gelijklopend zijn. Bij CMT zijn het enkel de perifaire zenuwen die worden aangetast. Bij ALS zijn het de motorneuronen in het zenuwstelsel.
