Zenuw-spierziekte ALS volgt wegennet in hersenen

De zenuw-spierziekte amyotrofische laterale sclerose (ALS) blijkt zich in de hersenen te verspreiden via zenuwbanen die informatie van het ene naar het andere hersengebied vervoeren, een soort wegennet. ALS verspreidt zich als een prion-achtige ziekte.

Bij patiënten met de ziekte ALS verzwakken de spieren doordat in het ruggenmerg en hersenen zenuwcellen die spieren aansturen kapotgaan. In Nederland zijn er zo'n vijftienhonderd mensen met ALS. Voor de ziekte bestaat geen behandeling en de helft van de patiënten overlijdt binnen drie jaar na de diagnose. De oorzaak van de zenuw-spierziekte ligt vermoedelijk bij eiwit-ophopingen in de hersencellen die leiden tot verminderde functie en uiteindelijk verlies van cellen.

DTI-methode
Neuroloog in opleiding dr. Esther Verstraete, van het UMC Utrecht, heeft met behulp van MRI-scans onderzocht hoe ALS zich verspreidt in de hersenen. Bij 24 ALS-patiënten bracht ze twee keer, met een half jaar ertussen, het ‘wegennet’ van de hersenen in kaart. Hiervoor gebruikte ze de zogenaamde DTI-methode waarmee de verbindingen of witte stof in de hersenen af te beelden is.

Verspreiding ALS
Opmerkelijk genoeg ontdekte Verstraete dat ALS zich verspreidt via het wegennet in de hersenen. Verstraete en collega’s hadden verwacht dat gedurende het half jaar de aangetaste hersenbanen verder zouden verslechteren. Maar vooral de hersenbanen die in verbinding staan met de al eerder aangetaste gebieden gaan achteruit.

Prionziekten
Verstraete stelt vast dat de ziekte zich niet als een olievlek verspreidt in de hersenen, maar via de structuur van het wegennet. 'Dat is een geheel nieuwe bevinding. Deze manier van verspreiden lijkt op wat we kennen van prionziekten. Het wordt daarom ook wel prion-achtige verspreiding genoemd.'

Geneesmiddelen
Zowel prionziekten, ALS, maar ook de ziekte van Alzheimer en de ziekte van Parkinson, worden veroorzaakt door eiwitophopingen. Misschien bestaan tussen deze ziekten overeenkomsten in het onderliggende mechanisme. Uiteindelijk hopen de onderzoekers dat hun resultaten aangknopingspunten bieden voor de ontwikkeling van geneesmiddelen.

Publicatie
Verstraete beschrijft haar resultaten in het artikel Structural brain network imaging shows expanding disconnection of the motor system in amyotrophic lateral sclerosis in het tijdschrift Human Brain Mapping van 5 maart. Verstraete is vorig jaar gepromoveerd op het proefschrift Traces of disease in amyotrophic lateral sclerosis .

Bron: UMC Utrecht