Beenmergtransplantatie kan helpen bij ALS

De weg weer openen om ALS aan te pakken

Een gekend gen opereert op het kruispunt van ziekte en auto-immuniteit

Harvard Medical School

Onderzoekers aan het Harvard Stem Cell Institute (Harvard Stamcelinstituut; HSCI) van de Universiteit van Harvard en het Broad Institute van Harvard en MIT hebben bewijzen gevonden dat beenmergtransplantaties ooit een gunstig effect kunnen hebben op een bepaalde groep van patiënten met amyotrofische laterale sclerose (ALS), een fatale neurodegeneratieve aandoening.

ALS vernietigt de neuronen die de hersenen en het ruggenmerg met spieren in het hele lichaam verbinden. Naarmate deze neuronen afsterven, verliezen patiënten gaandeweg hun vermogen om te bewegen, te spreken, te eten en te ademen.

Een muizenmodelstudie die deze week werd gepubliceerd in Science Translational Medicine suggereert dat de meest gangbare genetisch mutatie die geassocieerd is met ALS niet alleen een belangrijke rol speelt in het zenuwstelsel, maar ook in het bloed en de immuunsystemen.

"Het opzet van deze verhandeling was het vastleggen van de functie van dit gen, meer bepaald de taak ervan in het lichaam", zegt hoofdauteur Kevin Eggan, professor aan het Harvard's Department of Stem Cell and Regenerative Biology (Departement Stamcel- en Regeneratieve Biologie van Harvard; HSCRB) en een van de voornaamste leden van de HSCI-faculteit. Hij bestudeert ALS al meer dan tien jaar. Volgens Eggan bestaat één van de manieren om tot een beter begrip van het gen te komen erin te catalogiseren wat ontbreekt of mis gaat wanneer het wordt 'verstoten' of uitgeschakeld.

De wetenschappers kwamen tot de bevinding dat muizen zonder een functionele kopie van het gen C9ORF72 een abnormaal grote milt en lever en abnormaal grote lymfeknopen hadden. Ze werden ziek en stierven. Muizen met één enkele functionerende kopie vertoonden gelijkaardige symptomen maar minder ernstige veranderingen.

"Ik besefte meteen dat de 'knock-out' bij de muizen een teken was van immuundysfunctie", stelt Leonard Zon, professor aan het HSCRB, nadat hij de preliminaire gegevens had ingekeken tijdens een informele presentatie.

Het onderzoeksteam voorspelde dat de genmutatie neuronen zou aantasten, maar de vaststelling dat ze ook andere cellen schaadde, meer bepaald cellen betrokken bij auto-immuniteit, was "onverwacht" Met de hulp van Zon and immunoloog Luigi Notarangelo van het Kinderhospitaal van Boston besliste het team het over een andere boeg te gooien en de impact van het gen op het immuunsysteem verder te exploreren.

Hoofdauteur Aaron Burberry is postdoctoraal lid van het Eggan-lab en heeft een immunologieachtergrond. Hij zette een experiment op poten om te testen of het iets zou uithalen als de zieke muizen via een beenmergtransplantatie cellen kregen toegediend die in staat zijn nieuwe immuuncellen aan te maken.

Aangetaste muizen die een beenmergtransplantatie kregen, leefden gemiddeld 43 dagen langer, wogen meer en hadden een groter aantal bloedplaatjes.

"De muizen leken erop vooruit te gaan", aldus Eggan, hoewel hij benadrukt dat de beenmergtransplantatie de dieren niet van de dood kon redden. Dit geeft aan dat C9ORF72 ook in andere organen bepaalde functies heeft.

Of antiontstekingsgeneesmiddelen of beenmergtransplantaties een hulp kunnen zijn voor ALS-patiënten wordt al jaren bestudeerd en bediscussieerd. "Telkens als artsen auto-immuniteit en ontsteking onderzoeken bij ALS-patiënten, geeft dat aanleiding tot verwarrende en tegenstrijdige opinies", stelt Eggan. "Sommigen vinden een oplossing, anderen niet."

Historisch gezien hebben klinische studies de ALS-populatie in haar geheel getest, waarschijnlijk zonder rekening te houden met de variëteit van genmutaties die aan de basis liggen van individuele gevallen. Meer dan 100 verschillende mutaties in een groep van 20 genen kunnen bijdragen tot ALS.

"De meeste mensen hebben een eigen specifieke mutatie die hen ziek maakt", aldus Eggan. Het ontwikkelen van therapieën is dan ook een ingewikkelde aangelegenheid. Hij is ervan overtuigd dat klinische tests kunnen worden omgevormd om de effecten van beenmergtransplantatie te testen op bepaalde ALS-subpopulaties.

Vertaling: Bart De Becker

Bron: EurekAlert

Beenmergtransplantatie kan helpen bij ALS

Een beenmergtransplantatie kan in de toekomst sommige ALS-patiënten helpen. De oorzaak van de ziekte bepaalt wie er baat bij heeft. 

Amyotrofische Laterale Sclerose (ALS) is een spierziekte die de zenuwcellen afbreekt die de hersenen verbinden met het ruggenmerg. Patiënten kunnen gaandeweg niet meer zelfstandig lopen, praten, eten en ademen.

Het nut van een beenmergtransplantatie als behandeling van ALS staat al jaren ter discussie. Beenmergtransplantaties zijn enkel van nut als het immuunsysteem van de patiënt niet meer behoorlijk werkt. Dat geldt slechts voor sommige ALS-patiënten. Waarom de werking van het immuunsysteem verschilt van patiënt tot patiënt was tot op heden een raadsel.

Persoonlijke mutatie

Een onderzoeksteam van Harvard University heeft het raadsel deels opgelost. Het team onderzocht een van de genetische mutaties die ALS veroorzaakt en concluderen dat de oorzaak van de ziekte bepaalt of een patiënt baat heeft bij een beenmergtransplantatie. Vroegere studies hielden er geen rekening mee dat ALS bij verschillende patiënten een andere oorzaak heeft. ‘Er zijn wel honderd mutaties die ALS kunnen veroorzaken. De meeste mensen hebben een persoonlijke mutatie. Daarom werkt een behandeling maar voor bepaalde groepen van patiënten’, legt onderzoeker Kevin Eggan uit.

Immuunsysteem 

De mutatie die het team onderzocht, beschadigde bij muizen niet alleen de zenuwcellen maar ook het immuunsysteem. Dat moedigde de onderzoekers aan om te experimenteren met een beenmergtransplantatie. Beenmerg bevat cellen die het immuunsysteem kunnen herstellen. ‘De muizen waren gezonder en leefden langer na een transplantatie, maar genazen niet volledig. De mutatie beschadigt meer dan het immuunsysteem.’ De studie wordt gepubliceerd in Science. (mvdh)

Bron: Eos Wetenschap