Onderzoek bevindt stamcelbehandeling veilig bij ALS-patiënten, nu nog de doeltreffendheid evalueren

13-11-2018

Stamcelbehandeling lijkt veilig te zijn bij ALS-patiënten en klinische studies die de doeltreffendheid evalueren zijn onderweg, volgens een onderzoek.

Het onderzoek “Stamceltransplantatie voor amyotrofische laterale sclerose” is gepubliceerd in het tijdschrift Current Opinion in Neurology. In de laatste jaren is er veel opwinding en hoop geweest rond de therapeutische mogelijkheid van stamcellen voor een grote verscheidenheid aan neurodegeneratieve ziekten, waaronder ALS.

Stamcellen hebben de merkwaardige mogelijkheid om in veel verschillende cellen in het lichaam te veranderen en om zich snel te repliceren. Deze kenmerken laten duidelijk hun potentieel zien om cellen te vervangen die verloren zijn of om beschermende, immunomodulerende (die de immuunreacties reguleren) en overlevingssignalen naar de overgebleven cellen te sturen.

Momenteel is er geen stamcelbehandeling, waarin stamcellen in de patiënt getransplanteerd worden, goedgekeurd voor ALS en de evaluatie van de veiligheid en doeltreffendheid staat nog in de kinderschoenen. “In het geval van ALS zijn er geen goedgekeurde stamcelbehandelingen en er zijn tot nu toe maar een paar aanvaarde klinische studies naar stamcellen”, schreven de auteurs.

Onderzoekers aan het Cedars-Sinai Medical Center in Los Angeles en aan de Emory University School of Medicine in Atlanta beoordeelden de huidige kennis en recente pogingen om stamcelbehandelingen voor ALS te ontwikkelen en te evalueren. 
Omdat de reconstructie van complete motorische zenuwcircuits bij volwassen patiënten erg complex is, willen huidige stamcelmethodes bij ALS ze gebruiken om de functie van motorische zenuwcellen te verbeteren en de overleving te verlengen.

Dit wordt gedaan door de regulatie van immuunrespons, secretie van belangrijke moleculen en / of door de productie van hersencellen die motorische zenuwcellen ondersteunen.

De auteurs bemerkten dat de beste bron van stamcellen (mesenchymale stamcellen die afkomstig zijn van beenmerg of immuuncellen of zenuwstamcellen die uit foetussen verkregen zijn) en de beste methode van toediening – direct in de hersenen, cerebrospinale vloeistof (de vloeistof rond de ruggenmerg en de hersenen), spieren of het bloed –nog onduidelijk zijn.

Mesenchymale stamcellen hebben de mogelijkheid om in cellen te differentiëren die belangrijke factors produceren voor de gezonde functionering en overleving van zenuwcellen of signalen die immuunrespons reguleren, zoals inflammatie. 

Vier recente klinische studies naar fase 1 of 2 hebben vooral de veiligheid bestudeerd, maar ook enkele voorbereidende maatregelen van doeltreffendheid, om de eigen mesenchymale stamcellen van de patiënt intrathecaal te transplanteren (direct in de cerebrospinale vloeistof).

De resultaten laten zien dat deze aanpak veilig lijkt te zijn en goed verdraagt wordt – hoewel het geassocieerd wordt met tijdelijke infusiereacties – en tijdelijk de niveaus van belangrijke factors voor de overleving van zenuwcellen en anti-inflammatoire moleculen vergroot.

Hoe dan ook, omdat deze studies klein waren en niet gecontroleerd voor placebo’s, blijft de doeltreffendheid van deze aanpak onbewezen.

Volgende onderzoeksfase

Toch is de dosis en veiligheidskennis die tot nu toe vergaard is voldoende om de ontwikkeling van willekeurig verdeelde placebogecontroleerde fase 3 testen te promoten.

Een zo’n fase 3 onderzoek (NCT03280056) is onderweg en zal de veiligheid van de kandidaat van BrainStorm Cell Therapeutics, NurOwn, elke twee maanden evalueren bij ALS-patiënten en vergelijken met placebo. De test rekruteert tot 200 deelnemers in 6 plaatsen in de Verenigde Staten. BrainStorm wil het onderzoek tegen juli 2019 vervolledigen.
Een aantal fase 1 klinische studies die de veiligheid van het intrathecaal transplanteren van de eigen immuuncellen die uit beenmerg of bloed zijn verkregen van een patiënt evalueren, zowel de cellen die in de ruggengraat of direct in het bloed zijn getransplanteerd, laten ook zien dat dit een veilige aanpak kan zijn maar dat de doeltreffendheid nog verduidelijkt moet worden.

Zenuwstamcellen die uit foetussen verkregen zijn, zoals neurale stamcellen – cellen met het potentieel om zenuwcellen en hun ondersteunende cellen te genereren – zijn een andere mogelijke bron van behandelende stamcellen voor ALS.

Hun gebruik wilt interneuronen (zenuwcellen die gevoels- en motorische zenuwcellen verbinden) vervangen, krachtige groeifactoren loslaten en giftige inflammatie verminderen.

Fase 1 en 2 klinische studies hebben ook de veiligheid van neurale stamcellen die in de ruggengraat van ALS-patiënten toegediend worden, laten zien en fase 3 studies die de doeltreffendheid van deze aanpak evalueren, worden momenteel gepland.

Verder hebben opgewekte pluripotente stamcellen (iPSCs) of stamcellen die uit weefsel van volwassen patiënten onttrokken zijn, het voordeel dat ze onderzoekers toestaan om neurale stamcellen die afgeleid zijn uit iPSCs van de patiënt te genereren en ethische problemen over foetus- of embryonaal weefsel uit de weg kunnen gaan.

Preklinische en klinische studies hebben ook de nadruk gelegd op het belang van de locatie van de afgifte van stamcellen om ALS te behandelen, omdat verschillende plaatsen op de ruggengraat, of toepassing in de ruggengraat vs. de spier, verschillende resultaten hebben laten zien. Dus zijn er nog onderzoeken nodig om de beste toedieningslocatie voor stamceltherapie duidelijk te maken.

“Met klinische studies die recentelijk lieten zien dat stamceltransplantatie veilig kan zijn en goed verdraagt wordt, is het veld op een goede plek om belangrijke gecontroleerde onderzoeken te vervolledigen om de doeltreffendheid te bepalen,” schreven de onderzoekers.

Ze merkten ook op dat de belangrijkste uitdaging is om “cruciale fase 3 studies te onderzoeken die passende controles bevatten om definitief de klinische waarde te demonstreren maar tegelijk de kosteneffectiviteit behouden en geen controlepersonen aan onomkeerbaar risico blootstellen zonder voordelen.”

 

Vertaling: Iris van Gerwen

Bron: ALS News Today

Share