Een nieuwe studie suggereert dat ALS wordt veroorzaakt door een retrovirus

26-05-2011

Virussen zijn een natuurlijk onderdeel van het menselijk genoom en daardoor een mogelijke boosdoener.

Christen Brownlee.
Medisch Instituut Johns Hopkins.

Een retrovirus dat zichzelf duizenden jaren geleden toevoegde aan het menselijke genoom is mogelijk verantwoordelijk voor sommige gevallen van de neurologische aandoening Amyotrofische Laterale Sclerose (ALS). Die vaststelling, gemaakt door wetenschappers van Johns Hopkins, kan onderzoekers mogelijk een nieuwe manier aanreiken om deze altijd fatale aandoening te bestrijden.

Hoewel ongeveer 20 procent van de ALS gevallen een genetische oorzaak blijkt te hebben, doet de overgrote meerderheid van de gevallen zich sporadisch voor, zonder gekende oorzaak. Onderzoeksgroepen die op zoek zijn naar de oorzaak van deze zogenaamde sporadische vorm hadden voordien een eiwit ontdekt, bekend als omgekeerde transcriptase, een product van retrovirussen zoals onder andere HIV, bij serummonsters van ALS patiënten, dit suggereert dat een retrovirus mogelijk een rol kan spelen bij deze ziekte. Hoe dan ook waren deze groepen niet in staat om de omgekeerde transcriptase te herleiden tot een specifiek retrovirus, hierdoor twijfelen een aantal wetenschappers of retrovirussen wel degelijk betrokken zijn bij ALS.

Tijdens de zoektocht en het checken naar het bestaan van de boosdoener, met name, het retrovirus, onderzochten Avindra Nath, M.D., professor neuroloog aan de Johns Hopkins University School of Medicine en zijn collega’s de hersenmonsters van 62 mensen: 28 van hen waren overleden aan ALS, 12 overleden aan chronische, systemische ziekten zoals kanker, 10 overleden door accidentele oorzaken en nog 12 anderen hadden een andere neurodegeneratieve aandoening, namelijk de ziekte van Parkinson, op het moment van overlijden. Met behulp van een techniek die bekend staat als polymerase kettingreactie, zochten de onderzoekers naar boodschapper RNA (mRNA) transcripten van retrovirussen, een chemische handtekening die aantoont dat retrovirussen actief waren bij deze patiënten.

In monsters bij patiënten met ALS en chronische aandoeningen werden tijdens de zoektocht mRNA transcripten ontdekt die afkomstig waren van menselijk intern retrovirus K (HERV-K). Dit retrovirus is één van de duizenden die deel uitmaken van het menselijk genoom na besmetting door onze voorouders lang geleden. Tegenwoordig zijn deze retrovirussen niet langer besmettelijk, maar in plaats daarvan worden ze doorgegeven via vererving in een deel van het genoom die door wetenschappers “junk” DNA genoemd worden.

Toen Nath en zijn collega’s mRNA van dichterbij gingen bekijken, ontdekten ze dat de transcripten ontstonden vanuit verschillende delen van het genoom in de monsters van ALS patiënten en personen met systemische aandoeningen. De transcripten waren ook afkomstig uit verschillende weefsels van de hersenen. Terwijl patiënten met ALS de neiging hebben HERV-K transcripten te vertonen in de gebieden rond de motorische cortex van de hersenen - het gebied getroffen door de ziekte - waren de transcripten bij andere patiënten meer diffuus verspreid in de hersenen.

Alhoewel de onderzoekers zich voorzichtig uitdrukken - de bevindingen werden vermeldt in het januari nummer van Annals of Neurology - blijkt dat HERV-K mogelijk het ALS retrovirus is waarnaar de onderzoekers op zoek waren.

“Dit rapport is geen bevestiging door het oorzakelijk verband vast te stellen en mogelijke twijfel weg te nemen, maar het levert een aantal zeer veelbelovende verbanden tussen HERV-K en ALS”, zei Nath. “We hebben voordien nog nooit een vermeend retrovirus gevonden voor deze ziekte, dus dit opent een geheel nieuw gebied voor ons”.

Hij en zijn collega’s zijn van plan te onderzoeken of HERV-K mogelijk neurologische schade kan veroorzaken, zo zijn ze een stap dichter bij de link tussen het retrovirus en ALS. Ze zijn ook van plan de factoren te onderzoeken die ertoe leiden HERV-K te heractiveren bij sommige mensen en die oorzaak zijn van ALS symptomen. Onderzoekers zullen uiteindelijk in staat zijn om de strijd tegen ALS aan te gaan, voegt Nath eraan toe, gebruik makend van antiretrovirale geneesmiddelen die specifiek zijn voor HERV-K. 

Vertaling: Jan Van der Veken

Bron: ALS Independence

Share