Het verband tussen het risico op ALS en een hogere geschatte blootstelling aan pesticiden

Een nieuwe studie brengt pesticiden — waaronder chlorpyrifos, glyfosaat, permethrin en paraquat — in verband met deze dodelijke ziekte in de VS.
Elk jaar worden zowat 5.000 mensen in de VS gediagnosticeerd met amyotrofische laterale sclerose (ALS).

De ziekte zorgt ervoor dat zenuwcellen niet langer ‘vuren’, zodat de snelwegen tussen onze hersenen en spieren worden onderbroken. Patiënten verliezen gaandeweg hun vermogen om te lopen, te spreken, te eten — en tenslotte om te ademen — en dat binnen de twee tot vijf jaar. We kennen de oorzaak niet en er bestaat geen remedie.

Nu werpt een studie die in september verscheen in het tijdschrift Neurotoxicology licht op een potentiële boosdoener: blootstelling aan pesticiden. Door een synthese te maken van de beschikbare nationale gegevens over ALS-patiënten en het gebruik van pesticiden vonden onderzoekers nieuw ondersteunend bewijsmateriaal voor het feit dat blootstelling aan neurotoxische pesticiden een mogelijk risico op ALS inhoudt.

Wetenschappers zijn ervan overtuigd dat slechts 5 tot 10%  van de naar schatting meer dan 16.000 ALS-gevallen in de VS uitsluitend te wijten is aan genetische factoren. De rest wordt waarschijnlijk veroorzaakt door een synergie tussen genetische en omgevingsfactoren. "De vraag luidt: welke zijn die omgevingsfactoren?", zei Angelique Andrew, een professor Neurologie aan het Dartmouth-Hitchcock Medical Center en hoofdauteur van de nieuwe studie, aan EHN.
Hoewel er geen echte verbanden werden vastgesteld, suggereerden eerdere studies dat blootstelling aan omgevingsfactoren – waaronder zware metalen, spoorelementen, straling en pesticiden – mogelijk verband hield met de ziekte. Ook epidemiologische studies uit het verleden toonden aan dat zelf-gerapporteerde of beroepsmatige blootstelling aan pesticiden overeenstemden met een verhoogd aantal ALS-incidenten. Het blijft echter onduidelijk welke specifieke pesticiden verantwoordelijk zijn voor dat verhoogde risico op ALS.

Om die leemte te vullen, voerden de onderzoekers van de nieuwe studie één van meest alomvattende studies tot nog toe uit naar specifieke pesticiden en het daaraan verbonden risico op ALS. Daarbij maakten ze gebruik van een nationale database voor gezondheidszorgclaims, die de gegevens van 26.000 ALS-patiënten bevat. Door de ALS-gevallen te vergelijken met de geschatte residentiële blootstelling aan op gewassen toegepaste chemicaliën — een blootstelling die werd ingeschat door het U. S. Geological Survey, dat gegevens op county-niveau bevat over het gebruik van 423 pesticiden in het hele land — kwam de analyse tot de conclusie dat patiënten die werden gediagnosticeerd met ALS 1,25 meer kans hadden onderhevig te zijn aan geschatte blootstelling aan pesticiden en herbiciden, waaronder 2,4-D, glyfosaat, carbaryl en chlorpyrifos. Dit wijst erop dat blootstelling aan deze chemicaliën een potentiële risicofactor voor ALS vormt.
"Wat betreft het verband tussen pesticiden en ALS hadden we al eerder onraad geroken,", vertelde Marc Weisskopf, een neuro-epidemioloog aan de Harvard T.H. Chan School of Public Health die niet bij de studie was betrokken, aan EHN. Volgens hem tillen de resultaten van deze studie ons “vertrouwen naar een hoger niveau”.

Bovendien reduceerde de studie het aantal herbiciden, insecticiden en fungiciden die een rol schenen te spelen bij een hogere incidentie van ALS tot een tweetal dozijn. Enkele daarvan zijn MCPB, terbacil, carbaryl, chlorpyrifos, 2,4-D, glyfosaat, permethrin en paraquat.

Hoewel we niet weten hoe deze chemicaliën het risico op ALS zouden kunnen verhogen, bleek eerder al dat sommige ervan een neurotoxisch effect op mens en dier hebben en tot op zekere hoogte het motorische en zenuwstelsel kunnen aantasten. Van glyfosaat weten we bijvoorbeeld dat het bij wormen de functie verstoort van de mitochondria – de krachtcentrales van de cel. Permethrin bleek dan weer de ‘schakelaars’ van neurale cellen te verstoren in petrischalen, wat repetitief ‘vuren’ veroorzaakt in de in cultuur gekweekte spinale neuronen. Ook van mancozeb, een populaire commerciële fungicide in de VS, werd vastgesteld dat het bij muizen in staat is om de neuronen te ondermijnen door de mitochondriale functie te verstoren.

Beperkte ALS-gegevens

Wetenschappers zijn van mening dat slechts 5 tot 10% van de naar schatting meer dan 16.000 ALS-gevallen in de VS uitsluitend te wijten is aan genetische factoren. De rest wordt waarschijnlijk veroorzaakt door een synergie van genetische en omgevingsfactoren.

De studie heeft haar beperkingen. Zo kwamen de ALS-statistieken uit een database voor gezondheidszorgclaims, wat waarschijnlijk geen alomvattende representatie van de ALS-gevallen in het hele land vormt. Bovendien bleef de geografische informatie in deze database beperkt tot de eerste drie cijfers van de postcode. Dat betekent dat sommige patiënten mogelijk gingen werken op verschillende plaatsen of verhuisden binnen hetzelfde postcodebereik. Op gelijkaardige wijze hadden de gegevens over op gewassen toegepaste pesticiden van het U. S. Geological Survey alleen betrekking op het county-niveau. Dat bepaalde pesticiden in een bepaalde county werden gebruikt betekent nog niet noodzakelijk dat deze chemicaliën voor iemands deur werden gestrooid.

Andrew vertelde aan EHN dat deze studie vooral was "bedoeld om nieuwe ideeën te ontwikkelen, niet noodzakelijk om vragen te beantwoorden". Hij benadrukt dat "[het leggen van] causale verbanden tussen een specifieke pesticide en ALS verkeerd zou zijn."

Dr. Stephen Goutman, klinisch neuroloog en directeur van de Pranger ALS Clinic aan het University of Michigan Health heeft eveneens de oorzaken van ALS bestudeerd en was niet betrokken bij deze studie. Hij zei aan EHN dat deze studie "een nuttige bijdrage levert" aan het studiegebied en dat haar beperkingen illustratief zijn voor de tekortkomingen van het ALS-onderzoek in het algemeen.
Momenteel leggen de VS het rapporteren van ALS op nationaal niveau niet op. Massachusetts is de enige staat die vereist dat de ziekte wordt geregistreerd. En hoewel de U.S. Centers for Disease and Control beschikken over een National ALS Registry, gebeuren de deelname en de invoer van clinici en patiënten eveneens op vrijwillige basis.

Goutman is van mening dat een meer omvattende database van ALS-patiënten en hun ziektehistoriek en een verzekerde toegang tot deze informatie voor de onderzoekers, ruggensteun kan bieden aan toekomstige studies en ons deze genadeloze ziekte beter kan doen begrijpen.

"Ik ben ervan overtuigd dat dit een zeer belangrijke studie is", zegt hij. "Ze verschaft alweer meer informatie over pesticiden als risicofactor voor ALS."

Vertaling: Bart De Becker
Bron: Environtental Health News