Vooral vrouwelijke rokers lopen een hoger risico op ALS

Het verband tussen roken en ALS wordt gestaafd door een meta-analyse

Rokers en ex-rokers lopen beduidend meer risico op ALS, vooral dan vrouwen. Dat blijkt uit een meta-analyse van 32 studies.

De kans te worden getroffen door deze neurodegeneratieve aandoening was groter bij mensen die nog steeds roken, en werd op niet-lineaire wijze groter naarmate er intensiever werd gerookt — dat wil zeggen, de kans vergrootte tot op zeker niveau en stabiliseerde daarna of nam zelfs af naarmate er nog meer pakjes werden gerookt.

“Eén van onze voornaamste bevindingen was de dosis-responsieve analyse, die een U-vormige curve onthulde”, aldus Yun Hak Kim, professor aan de Pusan Nationale Universiteit in Zuid-Korea en hoofdauteur van de studie.

“De curve wijst erop dat het risico niet lineair verloop. Het piekt en neemt dan af of stagneert. Dit duidt erop dat het risico op ALS wordt beïnvloed door de intensiteit van het rookgedrag”.

Roken als risicofactor

De studie draagt de titel ‘Association of smoking with amyotrophic lateral sclerosis: A systemic review and meta-analysis including dose-response analysis’ (‘Het verband tussen roken en amyotrofische laterale sclerose: een systemisch overzicht en een systemische meta-analyse van onder andere een dosis-responsieve analyse’) en verscheen in het tijdschrift Tobacco Induced Diseases (Tabak gerelateerde ziekten).

ALS is een neurodegeneratieve aandoening die voornamelijk het vrijwillige motorische zenuwstelsel aantast — de zenuwen die verantwoordelijk zijn voor het controleren van de vrijwillige bewegingen zoals lopen, spreken en slikken.

Roken is uitgebreid onderzocht als potentiële omgevingsrisicofactor voor ALS, waarbij de link tussen roken en het risico op ALS vaak wordt bevestigd, maar soms ook niet.

De wetenschappers zijn van mening dat we “het potentieel oorzakelijke verband tussen roken en ALS nog veel beter moeten onderzoeken”.

In geval van tegenstrijdige conclusies kan een meta-analyse — een combinatie van resultaten van afzonderlijke studies om tot krachtiger statistische besluiten te komen — helpen om het bewijsmateriaal beter te duiden.

De onderzoekers verrichtten dergelijke meta-analyse op 32 studies die tussen 1981 en 2022 verschenen en het verband tussen roken en ALS onderzochten.

Het ging om 4 cohortstudies en 28 geval-controlegeval-studies. De cohortstudies onderzochten de gevallen van ALS bij respectievelijk rokers en niet-rokers. De geval-controlegeval-studies maten de frequentie van het roken en het aantal gevallen van rokers bij zowel de mensen met ALS (de gevallen) en de mensen zonder ALS (de controlegevallen), die overeenstemden qua geslacht en leeftijd. De opvolgingsperiodes duurden 7 tot 28.

25% meer risico voor vrouwelijke rokers nadat de leeftijd, het opleidingsniveau enz. werden bijgesteld

Nadat gegevens uit de 32 studies werden bijeengebracht, bleek er een statistisch beduidend 14% hoger risico op ALS te bestaan bij rokers en ex-rokers. Zelfs wanneer factoren die een invloed konden hebben op de resultaten, zoals geslacht, leeftijd en socio-economische status, werden bijgesteld, bleek er nog steeds 12% meer kans op ALS te bestaan.

Als de ex-rokers buiten beschouwing worden gelaten, stijgt het risico naar 28%, met of zonder statistische bijstellingen.
Als we naar het geslacht van de patiënten kijken, dan stellen we vast dat vrouwelijke rokers 20% meer risico op ALS lopen en zelfs 25%. Bij mannen was er geen beduidend verband tussen roken en ALS.

“We hebben een significant verband geïdentificeerd tussen ALS en vrouwelijke rokers en bij mannen niet”, zo schrijven de wetenschappers. Dit verschil kan eraan te wijten zijn dat mannen “professioneel vaker worden blootgesteld aan andere potentiële risicofactoren.”

Zware rokers lopen meer risico, maar alleen tot op zekere hoogte

Vijf studies verstrekten informatie over de dosisrespons - het risico op ALS in functie van het aantal gerookte sigaretten - gemeten in ‘pakjesjaren’. Een ‘pakjesjaar’ is het aantal sigaretten dat een leven lang wordt gerookt, waarbij een pakje staat voor 20 sigaretten. 20 pakjesjaren bijvoorbeeld staan voor één pakje per dag gedurende 20 jaar of twee pakjes per dag gedurende 10 jaar.

Hoe hoger het aantal pakjesjaren, hoe groter het risico op ALS. Daarbij bedraagt de piek ongeveer 30 pakjesjaren, maar vanaf nog meer pakjesjaren nam het risico af. Volgens het team kan dit resultaat zijn beïnvloed door het beperkte aantal studies naar meer pakjesjaren, waarbij de resultaten meestal aan slechts één studie te danken zijn.

Niettemin schrijven de onderzoeker dat “onze studie aantoont dat rokers meer risico op ALS lopen”.

Daarna werd de kwaliteit van de geselecteerde studies beoordeeld op een schaal van ‘goed’, over ‘redelijk’, tot ‘slecht’. Dit gebeurde op basis van de selectie van studiegroepen, de vergelijkbaarheid van die groepen en de manier waarop de resultaten tot stand kwamen.

Van de 28 geval-controlegevalstudies werden er 8 als ‘goed’ bestempeld en 20 als ‘slecht’. Van de cohortstudies waren er 2 ‘goed’ en de andere 2 ‘redelijk’. De slechte resultaten van de geval-controlegevalstudies waren volgens de onderzoekers te wijten aan “een slechte beoordeling van de blootstelling, omdat die niet was gebaseerd op medische verslagen of blinde interview. Bovendien werd de responsratio niet vermeld of hij inconsistent.”
Er deed zich geen publicatiescheeftrekking voor. Dit gebeurt als studies met positieve bevindingen meer kans maken te worden gepubliceerd. “Onze studie legt een duidelijk verband tussen roken en het risico op ALS”, zo schrijft het team. “Stoppen met roken behoort altijd tot de mogelijkheden en is onontbeerlijk.”

Vertaling: Bart De Becker
Bron: ALS News Today