Interview Jo De Cock (RIZIV)

21-09-2012

ALS Liga sprak met Jo De Cock, Administrateur-Generaal van het RIZIV

Het RIZIV is bij pALS goed gekend omwille van een aantal belangrijke praktische zaken waar uw dienst nu reeds het verschil maakt. Zo wordt haar rol die het vervult in de snelprocedure voor toekenning van een rolstoel binnen 30 dagen zeer geapprecieerd. Staan er momenteel nog initiatieven ten behoeve van pALS op stapel waar het RIZIV aan meewerkt?

Op dit ogenblik zijn wij inderdaad een specifiek project aan het uitwerken naar pALS toe, om het hergebruik van hulpmiddelen nog beter te organiseren. Mobiliteit- en spraakhulpmiddelen dienen op een goede manier centraal gestructureerd te worden zodanig dat patiënten niet langer het slachtoffer zijn van allerlei administratieve problemen tussen versnipperde instanties. Via een financiële inbreng en de inzet van de ALS Liga willen we er voor zorgen dat voor snel degeneratieve ziekten kort op de bal kan worden gespeeld en beroep kan worden gedaan op flexibele procedures die inspelen op onmiddellijke concrete behoeften, met minimale administratieve ballast. Een uitleensysteem zal worden ontwikkeld met de inbreng van fondsen die in de gemeenschappen beschikbaar zijn voor personen met een handicap, en het betrekken van de Neuro Musculaire Referentiecentra (NMRC's) in deze werking. Het dossier bevindt zich momenteel op interministerieel niveau. Het zou ideaal zijn indien het uiteindelijk door 1 politiek verantwoordelijke ter harte wordt genomen, bv staatssecretaris Courard. Ik zou graag hebben dat dit dossier voor het einde van dit jaar volledig rond is.

Het is de ultieme wens van pALS dat er op korte termijn een afdoend geneesmiddel tegen de ziekte wordt gevonden. Staat het RIZIV in dat geval klaar om dit snel te registreren voor commercialisering en terugbetaling?
We gaan in de eerste plaats het statuut van dit geneesmiddel bekijken. Indien het als weesgeneesmiddel wordt bestempeld dan bestaat er een specifieke procedure voor. Is het geen weesgeneesmiddel dan zal dit de klassieke methode voor terugbetaling dienen te volgen. In ieder geval – en dat is zelfs in het regeerakkoord opgenomen – zullen we vanuit het RIZIV prioriteit geven aan geneesmiddelen met high medical needs, dat is bijvoorbeeld medicatie die levens redt of minstens een hoge toegevoegde waarde heeft voor bepaalde zeldzame pathologieën. Dat betekent dat van zodra er een Europese erkenning is, en in sommige gevallen zelf vroeger terwijl het registratieonderzoek loopt, een dergelijk geneesmiddel in België onder strikt medisch omkaderde voorwaarden snel ter beschikking kan worden gesteld. We volgen vanuit het RIZIV de medische evoluties in dit veld nauwkeurig op, alhoewel we willen waarschuwen voor het creëren van te grote hoop. Een aankondiging vanuit een farmabedrijf kan immers in de eerste plaats gericht zijn naar financiers.

Het European Medicines Agency (EMA) heeft enkele jaren geleden een Orphan Designation programma ingesteld om het onderzoek naar weesgeneesmiddelen te verhogen. Vanuit de ALS Liga menen wij aan te voelen dat de impact van dit initiatief wat wegdeemstert.
Dat is niet waar denk ik. EMA verricht op dit vlak nog steeds goed werk. Binnen de verschillende Europese lidstaten bouwt men hier op verder via het opstellen van een Europees fundamenteel plan voor zeldzame ziekten. De Koning Boudewijn Stichting heeft de redactie van het Belgische luik ervan verzorgd en het RIZIV heeft dit goedgekeurd. Het is misschien niet prominent in de media geweest, maar het debat rond weesziekten is niet weg. Integendeel, het zit ook duidelijk in de beleidsdoelstellingen voor de komende regeerperiode om daar een aantal initiatieven te nemen. In 2013 moet België aan Europa meedelen welke inspanningen we al hebben gedaan rond zeldzame ziekten en hoe we het plan verder gaan uitwerken. Het RIZIV wil daarbij bijvoorbeeld een aantal bijkomende referentiecentra financieren voor weesziekten waarvoor deze centra nog niet bestaan. We dragen daarbij het goede praktijkvoorbeeld van de werking van de NMRC's voor pALS uit naar andere doelgroepen.

De sociale wetgeving is in België doorgaans goed gestructureerd. Toch duiken er regelmatig hiaten op die van toepassing zijn voor pALS. Zo is het op dit moment niet geheel duidelijk of implantatie van een diafragma pacing systeem in aanmerking komt voor terugbetaling.
In dergelijke voor ons nieuwe dossiers is vooral de formulering van de indicatie voor de ingreep belangrijk. Indien er voldoende klinische evidentie voorhanden is kunnen we een voorwaardelijke terugbetaling of conditionele terugbetaling toestaan, bijvoorbeeld via het bijzonder solidariteitsfonds. Procedures voor baanbrekende toepassingen blijven echter niet eenvoudig. Wegbereiders dienen steeds duidelijk de toegevoegde waarde van hun product aan te tonen. Vanuit het RIZIV kunnen wij proefprojecten starten om objectief na te gaan of terugbetaling aangewezen is. Ook richten patiënten zich soms al tot ons voor terugbetaling van een therapie of ingreep die in een universitair ziekenhuis nog in de klinische testfase zit. De effectieve medische meerwaarde is  eigenlijk op dat moment nog niet duidelijk, zodat toch enige terughoudendheid of minstens voorzichtigheid noodzakelijk is.

Voor patiënten is het jammer dat bepaalde geneesmiddelen of medische toepassingen door Amerikaanse bedrijven worden geproduceerd maar niet uitgetest en gecommercialiseerd in Europa.
Dergelijke beslissingen worden door een bedrijf meestal omwille van het zakenmodel of van een ethische politiek genomen. Al bij al blijft het soms toch wat raar. Een FDA approval (goedkeuring voor de Amerikaanse markt, nvdr) hebben volstaat voor een bedrijf soms.

De overheid stimuleert het gebruik van generische geneesmiddelen. Is dit een louter budgettaire oefening?
De reden is eerder tweeërlei. Uiteraard wil men prijscompetitie laten spelen via het gebruik van waardevolle geneesmiddelen die goedkoper zijn dan het origineel. Hierdoor komt er echter marge vrij in de budgetten voor terugbetaling van dure innovatieve medicijnen zoals recente kankerbehandeling op basis van antilichamen. Het is dus zeker niet zo dat het RIZIV alleen nog maar oog heeft voor generische geneesmiddelen en gespecialiseerde medicatie van de toekomst ons niet interesseert.

Er is echter bezorgdheid naar winstgevendheid vanuit de farma sector, waar de R&D kosten onder druk staan. In hoeverre kunnen innovatieve bedrijven nog investeren in producten voor een kleine doelgroep zoals pALS?
Het klopt dat de kosten van onderzoek stijgen, maar ik denk dat ook daar nog mogelijkheden zijn om de efficiëntie te verbeteren. De grote vraag is eigenlijk “ wat is de kost van return on investment ”. Daarover zou men de nodige transparantie moeten creëren. Vaak heeft men maar 1 product om de heel dure R&D op af te schrijven. Daar komt nog de discussie bij dat men veelal samenwerkt met andere bedrijven, en dus ook de potentiële winst moet verdeeld worden. De regering ondersteunt het onderzoek in geneesmiddelen met een aantal stimuleringsmaatregelen. Maar daarnaast is er de fundamentele vraag of het de ziekteverzekering dient te zijn die de afschrijvingen van de R&D kost moet dragen.

We moeten ons op geneesmiddelen voor hoge prioritaire noden toespitsen, zoals bv tegen ALS of nog ongeneesbare kankertypes. Ook ons huidig financieringsmechanisme om product per product terug te betalen dienen we in vraag te stellen. Met de vergrijzing gaan de kosten van de ziekteverzekering uiteraard stijgen. De groeipercentages die men in het verleden gekend heeft zijn echter niet vol te houden. Er moeten dus keuzes gemaakt worden. We moeten niet alleen inzetten op het beheersen van de prijs, maar ook het goed gebruik van medicatie aanmoedigen.

In België is de farma sector een grote werkgever, maar ook daar dringt zich dus verandering op. In welke richting gaat deze volgens u?
We laten het blockbuster tijdperk achter ons. Het ontwikkelen van nieuwe geneesmiddelen voor massaproductie dooft uit. Als voorbeeld kijk ik naar Lipitor, een succesvolle cholesterolverlager, dat binnenkort zijn patent gaat verliezen. Die blockbusters zitten momenteel nog wel in goede volumes maar niet meer in de massa’s van weleer. We gaan nu naar gespecialiseerde medicatie, bijvoorbeeld geproduceerd via biotechnologie. Een doorbraak daarin zijn de anti TNF-geneesmiddelen voor reumapatiënten. Deze zijn niet langer gericht op miljoenen patiënten, maar eerder voor een aantal duizenden. Toch weet men dat deze een meerwaarde vormen aan levenskwaliteit en de mogelijkheid geven aan mensen om actief in de samenleving ingeschakeld te blijven. Ook op het gebied van kankergeneesmiddelen zullen we een meer gepersonaliseerde aanpak krijgen op basis van de genetische achtergrond van de patiënt.

U had het zonet over levenskwaliteit van patiënten. Werkt het RIZIV ook in die richting mee aan initiatieven?
Levenskwaliteit is uiterst belangrijk voor patiënten, en zeer zeker indien zij lijden aan een nog ongeneeslijke ziekte zoals ALS. Het zorgverblijf Middelpunt dat door de ALS Liga mee wordt in gebruik genomen om pALS samen met hun familieleden en vrienden op adem te laten komen aan zee is daartoe een mooie verwezenlijking waar ook het RIZIV achter staat. Het is een voorbeeld van zorg op maat in een aangepaste omgeving. Veel meer dan de eenheidsmaatregelen van vroeger gaan we ons in de toekomst daarop moeten toespitsen. Ook moet er meer flexibiliteit in ons zorgsysteem komen. Het gebruik van een rolstoel door iemand die door een trauma zijn benen heeft verloren heeft is, bijvoorbeeld iets totaal anders dan het gebruik ervan door een ALS-patiënt die over het ganse lichaam te maken krijgt met spierverlamming.

En laat ons de mantelzorgers niet vergeten want zij worden door hun dagdagelijkse zorg voor hun pALS emotioneel zwaar belast. Ook voor hen is het belangrijk dat zij in het zorgverblijf even mee op adem kunnen komen.

Het RIZIV heeft er bij minister Onkelinx dan ook op aangedrongen om voor dit zorgverblijf een werkingsbudget vrij te maken. Een grote drijfveer daarbij was dat we op het RIZIV zelf een medewerker met ALS hebben gehad en er in mijn vriendenkring ook iemand aan is gestorven.

Wij kunnen u alvast laten weten dat de bouwplannen voor het zorgverblijf volgens schema verlopen. De opening is voorzien in juni 2013, waar we u graag op uitnodigen.
Afsluitend hoop ik dat uit ons gesprek blijkt dat het RIZIV begaan is met de kwaliteit van de zorg waarop mensen mogen rekenen in een samenleving. Ze moeten weten dat het merendeel van de middelen goed besteed zijn, ondermeer via projecten als deze van de ALS Liga.

Mijnheer De Cock wij danken u niet alleen voor dit oprecht interview maar ook voor uw begrip, aandacht en engagement naar de ALS-patiënten toe en wensen u en uw medewerkers veel succes met de goede werking van RIZIV.

ALS Team